Είμαστε ένας λαός συναισθηματικός. Πιανόμαστε από λέξεις, από συμβολισμούς και την ίδια στιγμή, καθώς προκαλούμε κύματα μέσα σε ένα κουτάλι νερό, πνιγόμαστε στο πέλαγος.
Πόσοι διαβάσαμε τη σελίδα 36 του βιβλίου των αγγλικών της Β’ Λυκείου, η οποία προκάλεσε την τρικυμία της βδομάδας; Σίγουρα πολύ λίγοι. Μας αρκεί η συνθηματολογία για να επιλέξουμε κερκίδα. Οι πλείστοι αυτό που ξέρουμε είναι πως στην σελίδα 36 εκθειαζόταν ο Αττατούρκ.
Στην εν λόγω σελίδα ήταν ένα κείμενο όχι μεγαλύτερο των 200 λέξεων που στόχο είχε να μάθουν οι μαθητές ορολογίες όπως reckless, selfless, moral, courageous. Χαρακτηριστικά τα οποία συγκεντρώνουν διάφορες προσωπικότητες όμως ο συγγραφέας στην Οξφόρδη, επέλεξε, με τα δικά του υποκειμενικά κριτήρια, τον Τούρκο ηγέτη ο οποίος έζησε από το 1891 μέχρι το 1938 και για την χώρα του θεωρείται ήρωας. Κι αυτό έλεγε το κείμενο, παραλείποντας ωστόσο να πει πως ναι μεν κάποιος μπορεί να είναι ήρωας για την χώρα του, αλλά όχι και για άλλους λαούς οι οποίοι υπέστησαν, με την πολιτική του ίδιου ανθρώπου, φρικαλεότητες. Την προσθήκη αυτή, σε ένα ευέλικτό σύστημα εκπαίδευσης, μπορεί να την κάνει ο δάσκαλος, ανοίγοντας κι άλλα παραθυράκια σκέψης. Το δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα όμως δεν είναι ευέλικτο. Ο εκπαιδευτικός δεν θα αυτοσχεδιάσει. Δεν μπορεί να ξεφύγει από τη διδακτέα ύλη, να την αναπροσαρμόσει, να ζητήσει από τους μαθητές να προτείνουν τους δικούς τους ήρωες για να αποφύγει ένα τυχόν σκόπελο. Δεν μπορεί να μιλήσει για την υποκειμενικότητα του ηρωισμού. Αντ’ αυτών, σκίζει σελίδες. Το ίδιο κάναμε και πριν μισό αιώνα, όταν σκίζαμε την σελίδα με τον φοίνικα της χούντας από τα σχολικά μας βιβλία και ήταν μια πράξη αντίστασης. Τότε όμως ήταν χούντα και ναι, στο παιδικό μας μυαλό καταγραφόταν ως μια πράξη αντίστασης. Ναι μεν ήμασταν υποχρεωμένοι να δεχτούμε τα βιβλία που μας έστελνε η χουντική κυβέρνηση της Ελλάδας με το έμβλημα της, αλλά δεν την αναγνωρίζαμε.
Στην περίπτωση της σελίδας 36 δεν είναι αυτό. Είναι η περιγραφή μιας προσωπικότητας που ναι μεν είναι όλα αυτά που καταγράφονται, αλλά είναι κι άλλα. Μαθαίνουμε τα μεν, λέμε και τα δε. Δεν νικάς τον εχθρό σκίζοντας σελίδες βιβλίων. Η χούντα δεν έπεσε γιατί οι μαθητές σκίζαμε την τελευταία σελίδα. Κι ούτε ο Αττατούρκ θα πάψει να θεωρείται ήρωας για την Τουρκία αν δεν αναφέρουμε ποτέ το όνομα του.