«Σε κρίσιμη φάση εισέρχεται το Κυπριακό»… Ο ίδιος τίτλος, ανελλιπώς για 46 χρόνια στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, αποδίδει με τη στερεοτυπική του επανάληψη την προδιαγεγραμμένη αποτυχία μιας σειράς συνομιλιών. Όπως και η διαδικασία, στην οποία αναφέρεται ο τίτλος, δεν είναι παρά αντίλαλος στα χρόνια μιας εκφυλιστικής πορείας, η οποία κατάφερε να ξεπλύνει την ευθύνη της Τουρκίας και να μας αφήσει χωρίς αντιστάσεις απέναντι σε μια οργανωμένη τουρκική επιδρομή αξιώσεων.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που φτάσαμε σε αυτό το σημείο, να συζητάμε δηλαδή για δύο κράτη και να κοιτάμε με ελπίδα προς τον ΟΗΕ να μας ρίξει σαν σανίδα σωτηρίας μια «σκεπή» που θα δικαιολογεί τη λέξη «ομοσπονδία». Μπορούμε να πούμε πολλά για ανίκανες ηγεσίες, ανύπαρκτους συμμάχους, στρατιωτική και πολιτική αδυναμία. Αυτό που στην πραγματικότητα έλειπε διαχρονικά ήταν ο στόχος. Μια εθνική στρατηγική η οποία θα ακολουθείτο από κάθε ηγέτη αντί να αλλάζουν «οι σχολές σκέψεις» μετά από τις εκάστοτε εκλογές.
Η Τουρκία δεν είχε ποτέ «σχολές σκέψης». Αυτό που αλλάζει διαχρονικά είναι μόνο η δριμύτητα με την οποία επιδιώκει να θέσει υπό έλεγχο ολόκληρη την Κύπρο. Σε αυτή την εκφυλιστική πορεία καταλήγαμε κάθε φορά να παίρνουμε ό,τι μας δώσουν, καταντώντας συνήθως να αναχαιτίζουμε απλά κάθε νέα χειρότερη «δημιουργική ιδέα» για λύση. Υποκύψαμε παθητικά και ολοκληρωτικά πια στο τουρκικό αφήγημα για μια εσωτερική διαφορά μεταξύ δύο κοινοτήτων που δεν τα βρίσκουν μεταξύ τους επειδή είναι τρελοί κι εθνικιστές.
Η δικοινοτική πτυχή υπερίσχυσε τελικά όλων και σπαταλήσαμε δεκαετίες σε έναν διακοινοτικό διάλογο, προτάσσοντας την αφηρημένη έννοια της «επανένωσης» ως στρατηγικό στόχο, τον οποίο σήμερα κατεβάσαμε ακόμη πιο κάτω, στο «να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις». Σκέτο. Χωρίς προσδοκίες.
Θέλουμε διζωνική ομοσπονδία αλλά όχι συνομοσπονδία. Θέλουμε ομοσπονδία με το σωστό περιεχόμενο. Θέλουμε αποκεντρωμένη ομοσπονδία, χαλαρή αλλά όχι πολύ να ξεχειλώνει. Θέλουμε μία εξελικτική λύση. Θέλουμε ένα κανονικό κράτος. Θέλουμε μια λύση βιώσιμη και λειτουργική. Θέλουμε αποκέντρωση εξουσιών. Δεν θέλουμε δύο κράτη αλλά ούτε ενιαίο κράτος. Κι όλα αυτά, που τα επιδιώξαμε στο πλαίσιο του ρεαλισμού μας, προσέκρουσαν με βία στα βράχια της τουρκικής άρνησης.
Και τώρα οι πεφωτισμένοι των «δημιουργικών λύσεων» και του «ρεαλισμού» μάς λένε ότι 46 χρόνια είναι πολλά και ότι για να βρούμε λύση πρέπει να σκεφτούμε έξω από το κουτί. Ένα κουτί στο οποίο μας παγίδευσε η πολιτική τους με την ελπίδα να εκτιμηθούν οι υποχωρήσεις μας και να αποδώσουν σαν ομόλογα με υψηλούς τόκους ελπίδας. «Ωρίμασαν οι συνθήκες για έναν αξιοπρεπή συμβιβασμό», μας λένε ετοιμάζοντας βαλίτσες για Πενταμερή Διάσκεψη. Δυστυχώς, οι συνθήκες ωρίμασαν για να μπορεί η Τουρκία να βάζει χωρίς αντίσταση «δύο κράτη» στο τραπέζι και εμείς να το συζητάμε.
tonia.stavrinou@phileleftheros.com