H είδηση για αναζωογόνηση της παλιάς πόλης ακούστηκε ενδιαφέρουσα, έστω και αποσπασματική. Είναι γεγονός πως αιφνιδίασε μερικούς που δεοντολογικά θα έπρεπε (ως εκλεγμένοι) να είχαν νωρίτερα ενημερωθεί και συμβάλει σε μια πρώτη διαβούλευση. Ακόμα και τώρα, υπάρχει χρόνος και φαίνεται πως ο αρμόδιος υπουργός, κάτοικος ο ίδιος της παλιάς πόλης (μοναδικό παράδειγμα που πέρασε από τη θεωρία στην πράξη), δεν το αρνείται…
Η διαχρονική υποβάθμιση της εντός των τειχών πόλης κάνει καλοδεχούμενη κάθε πρόταση για αναστροφή της καθοδικής πορείας. Ακόμα κι αν δεν είναι ξεκάθαρο το όραμα, ακόμα κι αν δεν είναι κοινό! Πριν, όμως, θεωρήσεις πως βρήκες τη λύση σε ένα πρόβλημα και πριν τη διαφημίσεις για την ορθότητα και την (εκ προοιμίου) αποτελεσματικότητά της, πρέπει να κατανοήσεις το πρόβλημα κι εκεί να επικεντρωθείς. Ποιο είναι το βασικό πρόβλημα; Σίγουρα δεν είναι η στέγαση της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου που ήδη στεγάζεται, πολλά χρόνια τώρα, στην παλιά πόλη. Ούτε η μειωμένη μαθητική παρουσία στα σχολεία της Φανερωμένης. Αυτό είχε απασχολήσει επανειλημμένα την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας, όπου γινόταν λόγος πολύς για τη φθίνουσα πορεία των σχολείων, τόσο στην παλιά πόλη όσο και στην άμεση περιφέρειά της. Κάποιες μελέτες φαίνεται πως έγιναν, μόνο που δεν μάθαμε τις διαπιστώσεις και εισηγήσεις τους… Μπορεί και να μην τις διάβασαν οι αποδέκτες τους –δημόσιο διάλογο πάντως δεν είδαμε! Το πρόβλημα δεν είναι ούτε οι δυσκολίες των εμπορικών δραστηριοτήτων που ηρωϊκά επιβιώνουν σε δύσκολες συνθήκες. Υπάρχει ανάγκη για πρόσθετους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας; Μήπως το πρόβλημα είναι πώς να προσελκύσουμε επιχειρηματίες και άλλους επενδυτές; Μα ήδη κάποιοι έσπευσαν σε «ανύποπτο» χρόνο να κάνουν τις επενδύσεις τους στην υπό εγκατάλειψη πόλη και τώρα είναι έτοιμοι να απολαύσουν την απόδοσή τους με τη στήριξη του Κράτους.
Το πρόβλημα είναι πως άδειασε η πόλη από τους κατοίκους της, μάρτυράς μας τα δεκάδες σπίτια που εγκαταλείφθηκαν στη φθορά του χρόνου, την αδιαφορία ή αδυναμία των ιδιοκτητών να τα συντηρήσουν, την κερδοσκοπία, την αυθαιρεσία και την ανοχή της Πολιτείας καθώς και την απουσία οράματος και σχεδίου που για την ιστορική πρωτεύουσα. Γιατί δεν έγινε κάτι ουσιαστικό τόσα χρόνια, πέρα από μερικές βελτιώσεις προσόψεων; Πέρασαν 35 χρόνια από το επιτυχημένο παράδειγμα της Χρυσαλινιώτισσας… Στις δηλώσεις των αρμοδίων δεν ακούσαμε για τον στόχο προσέλκυσης κατοίκων.
Το θέμα θα ΄πρεπε να συζητηθεί πλατιά ανάμεσα στους ενδιαφερόμενους φορείς και όσους πολλούς δημότες αγαπούν την παλιά πόλη και την επισκέπτονται, όχι μόνο για ψυχαγωγία αλλά γιατί πραγματικά γνοιάζονται γιαυτή, που περπατούν στα δρομάκια της μετρώντας με θλίψη και απόγνωση τα σπίτια που χάνονται, αυτούς που «διαβάζουν» πέρα από τις εικόνες εγκατάλειψης τα αχνάρια της ιστορικής της πορείας, βλέπουν τα χρώματα του δειλινού ακούοντας τις καμπάνες των εκκλησιών της και το κατακτητικά δυνατό κασετόφωνο του μουεζίνη, που οραματίζονται την κατάρρευση του κατοχικού οδοφράγματος και των σκουριασμένων πινακίδων «Αλτ! Προς τουρκοκρατούμενη περιοχή». Κι ακόμα όσους κουβεντιάζουν με τους ανθρώπους της πόλης και κατανοούν τα προβλήματα τους, τους λιγοστούς επαγγελματίες, τους ντόπιους κατοίκους αλλά και τους «άλλους», αυτούς που ψάχνοντας τη δική τους «γη της επαγγελίας» βρέθηκαν στοιβαγμένοι σε ακατάλληλα υποστατικά, θύματα εκμετάλλευσης από «δικούς μας» και «δικούς τους»…
H παραμονή της Αρχιτεκτονικής Σχολής στην παλιά πόλη είναι αναγκαίο να συνεχίσει. Είναι ουσιαστικό να καταρτιστεί άμεσα πρόγραμμα και σχέδιο για κατά προτεραιότητα επαναφορά των κατεδαφισμένων οικοδομών και αποκατάσταση άλλων για στέγαση (και) φοιτητών, για την προσωρινή (μην το ξεχνάμε) διαμονή τους. Και να διασφαλιστεί πως δεν θα τύχουν κι αυτοί εκμετάλλευσης… Αυτό όμως δεν είναι κατ΄ανάγκη συνδεδεμένο με τα σχολεία της Φανερωμένης – μπορούσε να είχε γίνει από τότε που η Αρχιτεκτονική στεγάστηκε στο σημερινό της κτήριο. Και αν η σημερινή στέγη δεν ικανοποιεί τις ανάγκες της Σχολής (δεν μας εξήγησαν γιατί), μπορεί να αναζητηθούν άλλες δυνατότητες. Στο μεταξύ, πριν λίγα χρόνια είχε αποφασιστεί «αρμοδίως» να κλείσει το Ελένειο, το μόνο δημοτικό στην ευρύτερη περιοχή που είχε αυξητική τάση στον αριθμό των μαθητών, για να στεγάσει την Ακαδημία Επιστημών! Πάλι καλά που δεν υλοποιήθηκε εκείνη η απόφαση. Και τώρα, θα πρέπει τα «εκτοπισμένα» παιδιά του Δημοτικού της Φανερωμένης από όλη (τη μισή) πόλη να πορεύονται μέχρι το Ελένειο ενώ για εκείνα του Γυμνασίου δεν υπάρχει άλλη σχολική στέγη σε λογική απόσταση. Να τους στείλουμε άραγε… ταξίδι στην Παλουριώτισσα; Μα εδώ το Παγκύπριο Γυμνάσιο στηρίχτηκε για χρόνια στις ημερήσιες «εκδρομές» παιδιών που προσπερνούσαν με το λεωφορείο δυο-τρία άλλα λύκεια για να καταλήξουν, σαν αιμοδότες της λειτουργίας του, στο ιστορικό σχολείο. Θέλουμε να φέρουμε κόσμο στην πόλη, γι’ αυτό δεν χρειάζεται απλώς αναζωογόνηση αλλά αναβίωση! Η αναζωογόνηση μοιάζει με τονωτική ένεση απρόβλεπτης κι αβέβαιης αποτελεσματικότητας, ενώ η αναβίωση στοχεύει στην αντιμετώπιση του βασικού προβλήματος της φυγής των κατοίκων. Θέλουμε να ξαναφέρουμε ζωή μέσα στην πόλη που σημαίνει κατοίκους, σημαίνει παιδιά, να λειτουργήσουν καλύτερα τα σχολεία, οικοδομές να φτιαχτούν κι είναι αμέτρητα τα ερειπωμένα σπίτια. Να ενθαρρυνθούν και καλλιτέχνες κι άλλοι νέοι δημιουργοί να έρθουν στην πόλη. Είναι χρήσιμη η δραστηριοποίηση του RISE (τώρα, CYENS), ήταν όμως λάθος η κατάργηση της δημοτικής αγοράς. «Αφού δεν έμειναν πολλοί κάτοικοι, τι τη θέλουν την αγορά»! Ο προγραμματισμός για επαναφορά/αποκατάσταση οικοδομών θα πρέπει να συμπεριλάβει τόσο ελληνοκυπριακής όσο και τουρκοκυπριακής ιδιοκτησίας που μπορούν να παραχωρηθούν με ενοίκιο σε νέα ζευγάρια…
Για όσους δεν πιστεύουν στην ανάγκη να έρθουν στην πόλη οικογένειες και νέα ζευγάρια με παιδιά και δεν είναι διατεθειμένοι να στηρίξουν αυτή την προοπτική, η προτεινόμενη επιλογή δείχνει αρκετή κι ας μένει στην επιφάνεια. Ακόμα και όχι εκ προθέσεως συμβάλλει στην αθώωση του Αρχιεπισκόπου για τις ισοπεδωτικές των διατηρητέων πρωτοβουλίες του…
Μπορούμε να δούμε σαν θετικό τούτο το (πρώτο;) βήμα νοουμένου ότι, έστω και τώρα, θα υπάρχει η δυνατότητα διεύρυνσης των στόχων του εγχειρήματος. Γιατί εκτός από τη διατήρηση του πολεοδομικού ιστού είναι αναγκαία και η ενίσχυση και διατήρηση του κοινωνικού ιστού!
ktsimillis@cytanet.com.cy