Η Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων ανάρτησε μία φωτογραφία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένα πλατύ χαντάκι που σκάφτηκε βαθιά. Ακόμα σκάβεται. Λένε το εξής: «Ποτέ δεν είναι εύκολο να βρεις ένα αγνοούμενο πρόσωπο. Κάποτε χρειάζεται να κατέβουμε σε βάθη πέραν από ό,τι υπολογίζεται για να φτάσουμε σε αποτελέσματα». Ναι, δεν είναι εύκολο. Πρέπει να σκαφτεί βαθιά. Πιο βαθιά. Τι να κάνουμε, αφού δεν κάνατε αυτό που έπρεπε να κάνετε στην αρχή της υπόθεσης; Ή πιο σωστά, το κράτος σας δεν το έκανε, όχι εσείς. Όμως, και εσείς δεν φέρατε αντίρρηση. Θα μπορούσαν να συλληφθούν και να ανακριθούν οι δολοφόνοι που διέπραξαν αυτά τα εγκλήματα και να εξαναγκάζονταν να υποδείξουν το μέρος των τάφων που έθαψαν τα θύματά τους. Θα μπορούσαν να τους έλεγαν «ελάτε τουλάχιστον να δείξετε τα μέρη». Κοιτάξτε. Ο άντρας καυχιέται ότι «το να σκοτώνω ήταν η τέχνη μου» και κανείς δεν τον ρωτά «πού έθαψες εκείνους που σκότωσες;» Μήπως δεν είναι υπερβολική τόση ανεκτικότητα σε ανθρώπους οι οποίοι διέπραξαν τόσο βάναυσα εγκλήματα; Από τη μια δεν υπάρχει τιμωρία και από την άλλη δεν υπάρχει αίτημα για βοήθεια! Είναι γνωστοί πάρα πολλοί δολοφόνοι και στον βορρά και στον νότο. Σαν να είναι όλοι κάτω από κρατική προστασία. Δεν αγγίζονται οι Έλληνες δολοφόνοι επειδή σκότωσαν Τούρκους. Και οι Τούρκοι δολοφόνοι επειδή σκότωσαν Έλληνες. Και δεν είναι μόνο αυτό. Δεν αγγίζονται και οι Έλληνες δολοφόνοι που σκότωσαν Έλληνες, ούτε και οι Τούρκοι που σκότωσαν Τούρκους. Μήπως αυτό το κακότυχο νησί είναι φωλιά δολοφόνων;
Εσύ σκάβε συνεχώς, αδελφέ. Σκάβε πιο βαθιά. Και να σκάνε από κέφι στην ταβέρνα οι δολοφόνοι, οι οποίοι ξέρουν πού τους έθαψαν. Οι βετεράνοι με παράσημα! Ρωτούσαν στην Τουρκία τους βετεράνους, οι οποίοι επέστρεφαν από την Κύπρο: «Πόσους Έλληνες σκότωσες;» Δεν εκτιμούσαν όσους έλεγαν ένα-δύο. Τους κορόιδευαν λέγοντας «γίνεται τόσο λίγους;» Γι’ αυτό κάποιοι έκοβαν τα αφτιά των θυμάτων που σκότωναν. Για να αποδείξουν τον ηρωισμό τους όταν επέστρεφαν στη χώρα τους.
Μήπως το καθήκον της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων είναι μόνο να βρει τους αγνοούμενους; Μόνο μέχρι εκεί; Ουσιαστικά δεν έπρεπε να ήταν έτσι. Βρίσκεις τα οστά, κάνεις τα τεστ DNA, τον παραδίδεις στην οικογένειά του να τον θάψει ξανά στο χώμα με κηδεία σε μικρό φέρετρο, και τέλειωσε; Δεν τελειώνει! Μήπως δεν έχει καθόλου σημασία τι πέρασαν εκείνοι οι αγνοούμενοι, πώς, πού και από ποιους δολοφονήθηκαν; Είναι και αυτό τουλάχιστον τόσο σημαντικό όσο το να βρεθούν. Όμως, εσείς αποφασίσατε. Καθήκον σας είναι μόνο να τους βρείτε και να ταυτοποιήσετε τα οστά τους. Δεν σας ενδιαφέρει καθόλου το πώς σκοτώθηκαν. Ποιος το αποφάσισε αυτό; Γιατί το αποφάσισε; Για να μην πλήξει την ειρήνη στο νησί; Αν αποκαλυφθεί ποιοι και πώς τους σκότωσαν, θα πληγεί πολύ η ειρήνη απ’ αυτό; Ο μεγαλύτερος φόβος σας είναι να έρθετε αντιμέτωποι με την ιστορία σας; Θα φτάσετε στην ειρήνη καλύπτοντας τις δολοφονίες και κάθε είδους έγκλημα; Δεν θα τα γράψουμε στα βιβλία της ιστορίας αυτά; Αν σκίσουμε και πετάξουμε τις φωτογραφίες των πτωμάτων των δολοφονηθέντων που ανασύρθηκαν από το χώμα στη Μαράθα, αν δεν δημοσιεύσουμε πουθενά τη φωτογραφία της στιγμής που σκοτώθηκε ο Σολωμού στον ιστό της σημαίας, κι αν δεν βλέπουμε καθόλου τους σιδερένιους λοστούς που κτυπούσαν στον Ισαάκ στο κεφάλι, μήπως τότε θα υπάρξει πραγματική ειρήνη εδώ; Αν είναι έτσι, τότε ας μείνει για εσάς αυτή η ειρήνη. Εγώ δεν θα πάρω.
Εσείς μαζέψτε τα οστά από το χώμα, από τα πηγάδια. Να γράψω εγώ την ιστορία εκείνων των οστών. Να ονομάσουμε το βιβλίο «Σελίδες που πετάχτηκαν χωρίς να διαβαστούν στην ιστορία της Κύπρου». Αν μπουν κατά λάθος στα βιβλία της ιστορίας, πέστε τους να σκίσουν εκείνες τις σελίδες και να τις πετάξουν. Μήπως νομίζετε ότι θα βρούμε τον εαυτό μας αποφεύγοντας τον εαυτό μας; Σκάψτε. Σκάψτε πιο βαθιά. Εσείς σιωπήσατε. Μιλούν οι μπουλντόζες. Στη φωλιά των δολοφόνων!
Sener Levent