Οι Κύπριοι

Του: ΣΕΝΕΡ ΛΕΒΕΝΤ, 24/03/2021

Τι είδους λαός είναι οι Κύπριοι; Τι είδους χαρακτήρα έχουν; Ποιος είναι ο τρόπος ζωής τους; Τι τους αρέσει και τι δεν τους αρέσει; Φαίνεται πως οι Άγγλοι έχουν προβληματιστεί πολύ γι’ αυτό. Ακόμα και πριν ενοικιάσουν την Κύπρο από τους Οθωμανούς προσπάθησαν να γνωρίσουν τον λαό. Ελάτε να διαβάσουμε μαζί τις πιο κάτω γραμμές. Γράφτηκαν εκ μέρους του προξένου της Αγγλίας στο νησί το 1862 προς το αγγλικό Υπουργείο Εξωτερικών. Λέει το εξής:

«Οι Κύπριοι έχουν ήσυχη και ήρεμη φύση. Είναι φιλικοί και φιλόξενοι. Τους αρέσει εμφανώς το γλέντι. Όμως, είναι εκ γενετής τεμπέληδες και έχουν τάση να είναι αργόσχολοι. Ξοδεύουν σημαντικό μέρος του χρόνου τους στους καφενέδες και επισκεπτόμενοι συχνά πανηγύρια που στήνονται με μικρή χρονική διαφορά σε διάφορες περιοχές του νησιού. Στην καθημερινή τους ζωή είναι συγκρατημένοι και ήπιοι. Οι φυσικές τροφές των χωρικών είναι ψωμί με αλεύρι ολικής αλέσεως, τυρί, ελιές και λαχανικά. Λόγω του μπόλικου και φτηνού κρασιού, η μέθη είναι διαδεδομένη. Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου ληστείες, κλεψιές και φόνοι στο νησί. Η αντιπολίτευση και οι πολιτικές προκλήσεις του λαού κατά της αρχής είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Οι χριστιανοί είναι πιο έντιμοι απ’ αυτό που λέγεται για τους Έλληνες και επιπλέον είναι λιγότερο επιχειρηματικοί και παθητικοί. Στους δε μουσουλμάνους συναντάται πολύ λίγο το φανατικό πνεύμα και ο φανατισμός που καθορίζει την προσωπικότητα των Αράβων μουσουλμάνων. Ζουν αρμονικά με τους χριστιανούς γείτονές τους στην πόλη και στα χωριά. Όμως, δείχνουν πιο πολύ την υπεροχή τους στη Λευκωσία που αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού».

Πώς τις βρίσκετε; Σας αρέσουν; Συμφωνείτε με αυτές τις διαπιστώσεις; Ξέρω ότι αφορούν τις ληστείες και τους φόνους οι διαπιστώσεις που ελκύουν πιο πολύ το ενδιαφέρον σας σε αυτό το κομμάτι που έγραψε στην ετήσια έκθεσή του ο Άγγλος πρόξενος. «Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου», λέει. Είναι ακριβώς όπως λέμε συχνά και τώρα εμείς, έτσι δεν είναι; Άρα πάντα έτσι ήταν. Και πριν πάνω από 150 χρόνια. Πότε υπήρξε έκρηξη στις κλεψιές και στους φόνους; Μετά από το 1974. Αν φυσικά δεν υπολογίσουμε τις πολιτικές δολοφονίες που συνέβησαν προηγουμένως. Οι Άγγλοι αξιωματούχοι έγραψαν παρόμοιες εκθέσεις προς τη βασίλισσα και την κυβέρνηση και μετά που πήραν το νησί. Σχεδόν σε όλες τους, οι Κύπριοι περιγράφονται ως άνθρωποι ήσυχοι και ήρεμοι. Μάλιστα κάποιοι τόνισαν και την υπακοή. «Είναι πολύ υπάκουος λαός», είπαν. Ένας λαός που υπακούει την πολιτική εξουσία. Που δεν επαναστατεί. Παρόμοιες παρατηρήσεις έχει και ο γνωστός Άγγλος συγγραφέας Lawrence Durrell, ο οποίος έζησε εδώ για κάποιο χρονικό διάστημα κατά τη δεκαετία του 1950. Αν δεν έχετε διαβάσει το βιβλίο του «Πικρά Λεμόνια», διαβάστε το οπωσδήποτε. Κατά τη γνώμη του, οι άνθρωποι της Κύπρου αγαπούν να κάθονται βάζοντας μια καρέκλα μπροστά στα σπίτια και στα καταστήματά τους. Αν ξαφνικά ακούσουν μιαν έκρηξη βόμβας, αμέσως μαζεύονται και μπαίνουν μέσα, λέει. Και όταν ηρεμήσουν τα πράγματα, βγαίνουν ξανά έξω και κάθονται. Όταν ο Durrell ήρθε πρώτη φορά στο νησί, περιέγραψε ως εξής την Κύπρο που φανταζόταν:

«Ένα νησί κατεστραμμένο με διάφορες εισβολές, κακοποιημένο, γεμάτο με μνημεία. Λερωμένο με αίμα λόγω των συγκρούσεων των βασιλιάδων και των αυτοκρατοριών. Που η φυσιολογική του όψη με τζαμιά, καθεδρικούς ναούς και κάστρα καταστράφηκε πολλές φορές και βρήκε ξανά ζωή».

Ο Durrell, που έζησε σε ένα σπίτι στο Μπελαπάις, έχει ένα δέντρο που ελκύει πολύ το ενδιαφέρον στο χωριό, λένε. Το αποκαλούν «δέντρο τεμπελιάς». Ακόμα και ο ίσκιος του, λένε, αποδυναμώνει τη θέληση του ανθρώπου να εργαστεί. Ο συγγραφέας γράφει ότι εκείνοι που συχνάζουν σε αυτό το δέντρο είναι πλούσιοι άνθρωποι και λέει το εξής: «Όλη η δουλειά αυτών των ανθρώπων που έχουν γη είναι να πίνουν καφέ και να χαρτοπαίζουν».

Αυτές είναι παρατηρήσεις που έγραψαν για εμάς άτομα που πέρασαν απ’ εδώ στο παρελθόν. Οι σημερινοί ξένοι τι γράφουν άραγε; Για παράδειγμα, τι είδους εκθέσεις πηγαίνουν προς την Άγκυρα και την Αθήνα από τους Τούρκους και τους Έλληνες διπλωμάτες; Όμως, εγώ είμαι περίεργος περισσότερο γι’ αυτά που γράφουν οι Άγγλοι. Νομίζω ότι εκείνοι μας γνωρίζουν πιο πολύ. Μπόρεσαν να περιγράψουν την Κύπρο και τους Κύπριους ακόμα και με μια μόνο πρόταση. «Υπάρχει μπόλικη ζέστη το καλοκαίρι, λάσπη τον χειμώνα, αγαλίκι των Τούρκων και τσαλίμια των Ρωμιών». Μήπως δεν υπάρχει και μπόλικη πονηριά των Άγγλων; Κοιτάξτε. Ακόμα παίζουν διπλό παιχνίδι!

Sener Levent