Της Χρυστάλλας Χατζηδημητρίου, 01 Ιουνίου 2021
Στο πλαίσιο συνέντευξης ρωτήσαμε πριν λίγες μέρες τον Στέφανο Κωνσταντινίδη, ακαδημαϊκό και συγγραφέα, να μας εξηγήσει τη σχέση του μεταπρατισμού τον οποίο τόσο συχνά αναφέρει σε άρθρα του αλλά και σε βιβλία του, με το σημερινό γίγνεσθε. Εξήγηση που μπορεί να ερμηνεύει πολλές από τις σημερινές καταστάσεις. Αναδημοσιεύουμε την απάντηση του αντί άλλου σχολίου: «Στην Πενταλιά, μικρός, θυμούμαι λέγανε “πράτες” αυτούς που αγόραζαν και μεταπουλούσαν ζώα. Είχαν ένα μικρό κεφάλαιο, αγόραζαν ζώα από τον κτηνοτρόφο και τα μεταπουλούσαν. Έκαναν μια δουλειά που δεν ήταν παραγωγική, σε αντίθεση με αυτή των γεωργών και των κτηνοτρόφων. Εκτός από τους “πράτες” υπήρχαν και άλλοι μεσάζοντες που αγόραζαν γεωργικά προϊόντα: σταφίδα, λάδι, αμύγδαλα κ.λπ. Ως κοινωνική τάξη στην Κύπρο, οι μεταπράτες, αναπτύσσονται στην ύστερη Τουρκοκρατία και ασχολούνται με εμπορικές συναλλαγές, με προϊόντα που εξάγουν και εισάγουν. Η ισχνή μεταπρατική ομάδα της ύστερης Τουρκοκρατίας ενισχύεται σημαντικά με την Αγγλοκρατία έχοντας προνομιακή μεταχείριση που της επιτρέπει τον έλεγχο του εμπορίου. Είναι μια τάξη εμπορομεσιτική. Πλουτίζει και ασκεί την τοκογλυφία. Κάπου εκεί δημιουργήθηκε ως αντίβαρο ο Συνεργατισμός…
Η βρετανική αποικιοκρατική πολιτική ενίσχυε παντού τα μεταπρατικά στοιχεία γιατί δεν ήθελε τη βιομηχανική ανάπτυξη των αποικιών, αφού θα ήταν ανταγωνιστική των βρετανικών προϊόντων. Στην περίπτωση της Κύπρου, δημιουργήθηκε μια μεταπρατική αστική τάξη, στην οποία στηρίζονταν οι Εγγλέζοι και η οποία έβλεπε τα συμφέροντα της να συμβαδίζουν με αυτά της αποικιοκρατίας. Αυτή η ομάδα συνέχισε να δεσπόζει της οικονομίας και στην περίοδο της ανεξαρτησίας. Ενισχύθηκε σταδιακά με νέα στοιχεία, λογιστές, δικηγόρους, κτηματομεσίτες κ.λπ. Έτσι δημιουργήθηκε μια παρασιτική ανάπτυξη και ένας καταναλωτισμός που στηρίζονταν στην εκποίηση του τόπου. Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα, τα “χρυσά διαβατήρια”. Και αν στο παρελθόν υπήρχε η δικαιολογία ότι ήταν δύσκολο να αναπτύξουμε μια έστω υποτυπώδη βιώσιμη βιομηχανία, σήμερα με την τεχνολογική επανάσταση, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ένα διαφορετικό παραγωγικό μοντέλο. Μια οικονομία μεικτή, που τουλάχιστον το ένα σκέλος της θα ήταν παραγωγικό. Την ίδια ώρα, το κράτος μετατράπηκε σε μπακάλικο που πουλάει τα αγαθά της εξουσίας, υπηρεσίες και εξυπηρετήσεις, εύνοια και ανεκτικότητα στην παρανομία, δημόσια έργα και πολλά άλλα. Αυτή είναι η έννοια του μεταπρατικού κράτους των πελατειακών σχέσεων, μέσω του οποίου τα κόμματα “αγοράζουν” ψήφους. Από όποια σκοπιά και αν τη δει κανείς, η μεταπρατική αστική τάξη είναι αντιπαραγωγική. Οι μεταπρατικές δραστηριότητες, ιδίως αυτές που αφορούν τις εμπορικές συναλλαγές, είναι μέρος της κάθε οικονομίας. Το πρόβλημα αρχίζει από τη στιγμή που εκτοπίζουν την παραγωγή και γίνονται μιας μορφής μονοκουλτούρα που οδηγεί στην εξάρτηση και τον παρασιτισμό».