Του Κυριάκου Τσιμίλλη, στις 07 Μαρτίου 2021
Δέκα χρόνια πέρασαν από την τραγωδία στη Φουκοσίμα. Ήταν απομεσήμερο της Παρασκευής 11 του Μάρτη του 2011, 2.46 μ.μ. τοπική ώρα, πέρα στον Ειρηνικό –πρώτα ήρθε ο σεισμός κι ύστερα το τσουνάμι. Ο σταθμός πυρηνικής ενέργειας στην επαρχία της Φουκοσίμα στη βορειοανατολική Ιαπωνία δεν άντεξε. Ήταν το πιο σοβαρό πυρηνικό ατύχημα μετά από εκείνο του Τσέρνομπιλ, τον Απρίλη του 1986. Ήταν η συνδυασμένη καταστροφική δράση των δυο συνδεδεμένων φαινομένων που οδήγησε στην τραγωδία με χιλιάδες νεκρούς και αγνοούμενους. Οι αναφορές σε αριθμούς θυμάτων ποικίλλουν κι αυτό αυξάνει την τραγικότητα –δεν είναι αριθμοί, είναι ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν. Δέκα χρόνια από τότε, πληροφορίες από διάφορες πηγές συγκλίνουν σε δεκαέξι χιλάδες νεκρούς και δυόμισι χιλιάδες αγνοούμενους. Κι εκατόν τόσες χιλιάδες οι εκτοπισμένοι. Λιγότεροι από ένας στους εφτά έχουν επιστρέψει… Γειτονικές πόλεις ισοπεδώθηκαν μαζί με μερικές εκατοντάδες χιλιάδες οικοδομές που δεν άντεξαν στην ένταση του φαινομένου! Κι οι Γιαπωνέζοι προσέχουν τα κτήριά τους, είναι καλά εκπαιδευμένοι στην αντιμετώπιση σεισμών αλλά και πρωτοπόροι στα θέματα της ποιότητας και της εκτίμησης του κινδύνου… Κι εδώ επρόκειτο για σταθμό παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, κατασκευασμένο για να αντέξει κάθε πιθανό σενάριο με βάση την εκτίμηση κινδύνου από σεισμικές δραστηριότητες. Ήταν όμως παράξενη η επίθεση πρώτα του σεισμού και μετά από το τσουνάμι που οδήγησε σε διακοπή του ρεύματος και κατ΄ επέκταση της λειτουργίας των συστημάτων ψύξης στους εν λειτουργία αντιδραστήρες που έλιωσαν λόγω υπερθέρμανσης με αποτέλεσμα την έκλυση ραδιενέργειας. Το οικονομικό κόστος είναι σύνθετο –μαζί και οι δαπάνες για τον καθαρισμό της περιοχής και της καλλιεργούμενης γης– και μετρά πολλά δισεκατομμύρια δολάρια αν συνυπολογιστούν.
Παλιότερα ξέραμε για τους σεισμόπληκτους, μετά «συνηθίσαμε» με τους πρόσφυγες των πολέμων και της εθνοκάθαρσης, στην πορεία μάθαμε για τους πολιτικούς και τους οικονομικούς πρόσφυγες κι αργότερα για τους περιβαλλοντικούς πρόσφυγες… Προστέθηκαν και οι από σεισμό και τσουνάμι –καταστροφικός συνδυασμός που είναι κι αυτός πια αναγνωρίσιμος… Σε καιρούς κορωνοϊού μπορεί οι αριθμοί να φαίνονται «μικροί», μη φτάσουμε όμως, «εξοικειωμένοι» με την εξ αυτού τραγική πολλαπλότητα απωλειών, να προσπερνάμε τις στατιστικές από «συνήθη» αίτια, την πείνα, τον πόλεμο, τις φυσικές καταστροφές και τις ανθρώπινες ευθύνες κι ενοχές…
Κι αν όλα αυτά έγιναν πέρα στον Ειρηνικό, τι μας νοιάζει εμάς, δέκα χρόνια αργότερα; Δυο βήματα από την Κύπρο, απέναντι από την κατεχόμενη Κερύνεια, ο σταθμός πυρηνικής ενέργειας που κατασκευάζεται στο Άκκιουγιου προγραμματίζεται να λειτουργήσει σε δυο χρόνια, το 2023. Η επεκτατική Τουρκία μπαίνει στην κατηγορία των χωρών που παράγουν πυρηνική ενέργεια. Κάποιοι λένε πως είναι περιβαλλοντικά φιλική τούτη η μορφή ενέργειας –στη θεωρία και σε συνθήκες ιδιανικές και με απόλυτο έλεγχο της κάθε λεπτομέρειας, πέρα από το όποιο ανθρώπινο λάθος και την όποια αστοχία της τεχνολογίας. Όλα αυτά δεν είναι εύκολο να διασφαλιστούν. Και όταν ο όποιος σταθμός χωροθετείται σε περιοχή σεισμογενή, όπως και το Άκκιουγιου που μας το θυμίζει με τη συμπεριφορά του πολλές φορές τα τελευταία χρόνια; Μα και χωρίς αυτό, η «ομαλή» καθημερινότητα της λειτουργίας του σταθμού προκαλεί ανησυχία, με τη διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων. Πάντως οι Ρώσοι της κατασκευάστριας Rosatom μάς καθησυχάζουν πως θα τα μεταφέρουν αεροπορικώς στη χώρα τους (όπου δεν σπανίζουν τα πυρηνικά ατυχήματα)! Είναι και η θερμική ρύπανση τής μεταξύ μας θαλάσσιας περιοχής από τα απόνερα των ψυκτικών συστημάτων των αντιδραστήρων. Έχει, όμως, και μια άλλη ιδιαιτερότητα η περιοχή μας. Δεν είναι μια ήσυχη περιοχή με καθεστώτα ειρηνικά και δημοκρατικά, απαλλαγμένη από την κάθε μορφής τρομοκρατία. Ο ιδιοκτήτης σουλτάνος στοχεύει να κάνει τη χώρα του δύναμη πυρηνική –μια αναβαθμισμένη απειλή για την ειρήνη στη Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή. Μήπως αυτός είναι ο κύριος σκοπός και όχι η ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας, την ώρα μάλιστα που Τούρκοι επιστήμονες υπογραμμίζουν πως η χώρα τους δεν έχει ανάγκη πρόσθετων πηγών ενέργειας; Σημειώνεται πως, εκτός από το Άκκιουγιου, προωθεί κι άλλους δύο σταθμούς, ένα στη Σινώπη κι ένα στην Αδριανούπολη.
Ολόκληρη η Κύπρος βρίσκεται πλησιέστερα στο Άκκιουγιου από ό,τι η Άγκυρα και άλλες μεγάλες πόλεις της Τουρκίας. Ελλιπέστατη η μελέτη για αξιολόγηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον από τη λειτουργία του σταθμού που ετοίμασε η τουρκική Κυβέρνηση. Σε εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, υπογραμμίζεται και το βασικό έλλειμμα της μη διαβούλευσης με γειτονικές χώρες. Δεν είναι τυχαίο που η χώρα αυτή δεν έχει υπογράψει βασικές διεθνείς συμφωνίες (Espoo, Aarhus), όχι πως θα είχε πρόβλημα αν τις παραβιάσει (κι αυτές) ακόμα κι αν τις είχε υπογράψει…
Η Κυπριακή Αντιπυρηνική Πλατφόρμα, με μέλη οργανώσεις από ολόκληρη την Κύπρο, για έξι τώρα χρόνια αγωνίζεται να ευαισθητοποιήσει μια μοιρασμένη κοινωνία για τους ορατούς κινδύνους από την επικείμενη λειτουργία του σταθμού στο Άκκιουγιου. Καμιά κατοχική γραμμή και καμιά «εδαφική αναπροσαρμογή» δεν προστατεύουν περισσότερο κάποιους «τυχερούς» από άλλους «λιγότερο τυχερούς» Κυπρίους… Η προσπάθεια πέρα από τους πολλούς εκ της ημικατοχής φραγμούς αντιμετωπίζει τον τελευταίο χρόνο και τον πρόσθετο εκ του κορωνοϊού, όμως δεν σταματά! Αποτελεί κομμάτι του ευρύτερου αγώνα για μια Μεσόγειο ελεύθερη από πυρηνικά…
ktsimillis@cytanet.com.cy