Όπως γνωμάτευσε εν τη σοφία του ο Γενικός Εισαγγελέας επικαλούμενος τον Ποινικό Κώδικα (άρθρο 134), για να στοιχειοθετηθεί το αδίκημα της παραμέλησης υπηρεσιακού καθήκοντος θα πρέπει να αποδειχθεί η ύπαρξη μιας απαραίτητης «ένοχης διάνοιας» η οποία από πρόθεση, εσκεμμένα και επί σκοπού έκανε ό,τι έκανε.
Μπορεί, δηλαδή, κάποιος να έκανε «λάθος, έστω και σοβαρό, από αβλεψία, βλακεία, ανεπάρκεια ή ανικανότητα» κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του, αυτό όμως συνιστά ενδεχόμενη πειθαρχική παράβαση και όχι ποινική. Επομένως, όσοι δεν έκαναν όπως έπρεπε τη δουλειά τους, απ’ ό,τι φάνηκε στο πόρισμα, και καταλήξαμε στις κατά συρροήν δολοφονίες των επτά αλλοδαπών γυναικών από τον Μεταξά, πιθανώς να είναι απλώς βλάκες, ανεπαρκείς ή ανίκανοι, αλλά δεν το ήθελαν, δεν το έκαναν επίτηδες –για την ακρίβεια, δεν μπορεί να αποδειχτεί στο δικαστήριο κάτι τέτοιο–, άρα δεν διώκονται.
Εν τω μεταξύ, ο Γ. Εισαγγελέας μελετά και το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για τις πολιτογραφήσεις, ώστε ν’ αποφασίσει αν και ποιοι θα οδηγηθούν στο δικαστήριο. Το πόρισμα διαπιστώνει ευθύνες (και) σε μια σειρά υπηρεσιακούς παράγοντες, του Υπουργικού Συμβουλίου περιλαμβανομένου, του οποίου ο ίδιος ο Γενικός Εισαγγελέας υπήρξε μέλος την ερευνώμενη περίοδο. Νομίζετε πως, δεδομένου του ότι δεν αυτοεξαιρέθηκε, υπάρχει ενδεχόμενο να στείλει στο δικαστήριο και τον εαυτό του; Ακόμα και μια διχασμένη προσωπικότητα θα είχε απειροελάχιστες πιθανότητες να αυτοκατηγορηθεί. Να όμως που η απόφασή του για τους αστυνομικούς δείχνει τον δρόμο της διεξόδου: Πιθανώς θα πρέπει να αποδειχθεί και εκεί δόλος, δηλαδή να βρεθεί μια «ένοχη διάνοια» πίσω από τις –επίσης κατά συρροήν, όπως οι δολοφονίες των γυναικών– παρανομίες με τα «χρυσά» διαβατήρια. Αλλά, σύμφωνα με το σκεπτικό για τους αστυνομικούς, η βλακεία και η ανικανότητα δεν διώκονται. Δεδομένου όμως ότι κάποιος λόγος θα πρέπει να συντρέχει, άμα δεν ήταν δόλιοι θα πρέπει να ήταν βλάκες, ανεπαρκείς ή ανίκανοι. Με γνωμάτευση, μάλιστα, της Νομικής Υπηρεσίας.
Δεν είμαι –ευτυχώς!– δικηγόρος (θα με τρέλαιναν οι νομικές αντιφάσεις) και ζητώ συγγνώμη για τα όποια λάθη στη συλλογιστική μου, όμως έχουμε ένα Υπουργικό Συμβούλιο που –στην καλύτερη περίπτωση– αποτελείτο από ανίκανους ή βλάκες, με επικεφαλής μάλιστα τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (στη χειρότερη περίπτωση, από δόλιους, εγκληματικούς εγκεφάλους). Πώς το επιτρέπει αυτό ένα δημοκρατικό σύστημα; Πώς προστατεύεται το καλώς νοούμενο δημόσιο συμφέρον από τέτοια ενδεχόμενα, όταν μάλιστα ακόμα και ανεξάρτητοι, ανώτατοι αξιωματούχοι έχουν τη δυνατότητα να δρουν εναντίον του – εναντίον της κοινωνίας; Όταν κάποιος από αυτούς κλέβει, ας πούμε, το κράτος εκμεταλλευόμενος τη θέση του και πιαστεί με το δάχτυλο στο μέλι, θα πρέπει να αποδειχθεί ότι δεν το έκανε κατά λάθος; Και αν το έκανε λόγω βλακείας, απαλλάσσεται; Ακόμα και αν δεν γίνεται να πάει φυλακή ο πρόεδρος Χ, ο υπουργός Ψ, ο βουλευτής Ω ή ο κρατικός αξιωματούχος Τάδε, υπάρχει δυνατότητα να υποστούν οποιαδήποτε άλλη τιμωρία, σοβαρή και αποτρεπτική, της επιστροφής των κλοπιμαίων περιλαμβανομένης;
Προτείνω, λοιπόν, να αλλάξει η νομολογία έτσι ώστε να περιλαμβάνει την υποχρέωση απόδειξης: Να πρέπει, δηλαδή, ακόμα κι αν δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί δόλος, να αποδείξει ο κατηγορούμενος ότι είναι όντως βλάκας. Ωστόσο, ακόμα και η βλακεία χρειάζεται μια σχετική εξυπνάδα –ή τουλάχιστον μια ειδική ικανότητα–, αρκετή ώστε να μπορεί κάποιος να προσποιηθεί, έστω, επιτυχώς τον βλάκα. Αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο, το οποίο ο νομοθέτης θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του στον ορισμό της στοιχειοθέτησης του αδικήματος παραμέλησης υπηρεσιακού καθήκοντος. Βέβαια, δεδομένου ότι «νομοθέτης» είναι η Βουλή, δεδομένων των συνήθων προσόντων (και «προσόντων») των ανθρώπων που στέλνουμε εκεί, δεδομένων, επίσης, των ανθρώπων – ψηφοφόρων που τους επιλέγουν και της (επίσης δεδομένης) διανοητικής κατάστασης της πλειοψηφίας, όπως αυτή εκδηλώνεται εδώ και πολλά χρόνια στην πράξη, δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλές πιθανότητες να γίνει κάτι τέτοιο. Επειδή αν το πίστευα, δεν θα χρειαζόταν βέβαια να αποδείξω ότι δεν έχω δόλο, αλλά ότι (δεν) είμαι άλλος ένας βλάκας και μισός.
chrarv@phileleftheros.com