Όπως έστρωσαν θα κοιμηθούν, μόνο που εκείνοι που θα πληρώσουν με αϋπνίες είμαστε εμείς. Ανακοινώθηκε, τελικώς, η άτυπη Πενταμερής Διάσκεψη, που θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη, 27-29 Απριλίου. Είναι σαφές πως συγκαλείται ως «άτυπη» για να μπορούν να τεθούν όλα στο τραπέζι. Χωρίς βάση, χωρίς ατζέντα και χωρίς οι βασικές αρχές του ΟΗΕ να βρίσκονται -έστω και θεωρητικά- στις ανακοινώσεις και δηλώσεις.
Η άτυπη Πενταμερής συγκαλείται και ως αποτέλεσμα του «κοινού αιτήματος» Αναστασιάδη – Τατάρ, του περασμένου Νοεμβρίου. Όταν μετά από τουρκική απαίτηση στο Ανακοινωθέν που εκδόθηκε αμέσως μετά τη συνάντησή τους, εξαφανίσθηκαν όλα όσα αναφέρονται διαχρονικά στις διαδικασίες του Κυπριακού. Συνεπώς δεν θα πρέπει να ζητούνται εξηγήσεις από τον Γενικό Γραμματέα ή από άλλους τρίτους. Οι ευθύνες για το γεγονός ότι θα βρεθούμε σε μια σύναξη για να συζητηθεί και η τουρκική αξίωση για δύο κράτη με κυριαρχική ισότητα σε πλαίσιο συνομοσπονδίας βαρύνουν πρωτίστως τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Γιατί αυτό θα γίνει και όποια και να είναι η αντίδραση της ελληνικής πλευράς, η θέση των Τούρκων θα βρεθεί στην ατζέντα. Σε αυτή την Πενταμερή και σε όποιες ενδεχομένως θα ακολουθήσουν.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είναι σαφές από τα όσα συζητούνται παρασκηνιακά, αλλά και στη δημόσια σφαίρα, εκείνο που αναζητείται είναι η «μέση οδός» μεταξύ των δύο κρατών, που ζητά η Άγκυρα, και την αλήστου μνήμης Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, στην οποία είναι γαντζωμένη η Λευκωσία διαχρονικά. Την πατέντα της νέας φόρμουλας που θα παρουσιαστεί διεκδικεί το Φόρεϊν Όφις, που θέλει διακαώς να πρωτοστατήσει. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση ο «συμβιβασμός» θα είναι ένα συνομοσπονδιακό μοντέλο, που θα βαπτιστεί με βάση τις ανάγκες του εσωτερικού παιχνιδιού. Ο τρόπος, δηλαδή, που θα πλασαριστεί στους… ιθαγενείς οι οποίοι, ειρήσθω εν παρόδω, και υποψιασμένοι είναι και τα αντανακλαστικά τους λειτουργούν καλύτερα μάλιστα από εκείνα των διαχειριστών.
Πού πάμε; Για να σπάσουμε το αδιέξοδο, είναι η απάντηση που ακούγεται από διάφορους. Ή για να επιβεβαιωθεί μια και καλή το αδιέξοδο, απαντούν άλλοι. Υπάρχει και ο δρόμος της προσαρμογής στα δεδομένα, που θα διαμορφωθούν στο τραπέζι της Πενταμερούς, που θα είναι ό,τι χειρότερο.
Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι κατά πόσο θα συμμετάσχει η Λευκωσία στην Πενταμερή ή όχι, γιατί αυτή το ζήτησε. Το ζητούμενο είναι να αποτραπούν οι τουρκοβρετανικές μεθοδεύσεις για δύο κράτη και συνομοσπονδία. Κι αυτό θα γίνει εάν εκ των προτέρων διασφαλιστεί ότι δεν μπορεί να τεθούν τέτοια σενάρια στις συζητήσεις. Ο χρόνος μέχρι την άτυπη Πενταμερή είναι αρκετός για να γίνουν σχεδιασμοί και να αναληφθούν πρωτοβουλίες. Αντί να σπεύδουν να δώσουν εκ προοιμίου δώρα στην τουρκική πλευρά για να «συνεργασθεί», θα ήταν ορθολογικό να τεθούν βασικές προϋποθέσεις, που θα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και τη λειτουργικότητα της συμφωνίας. Για παράδειγμα, ποιος πλην των Εγγλέζων, λέγει πως οι Τούρκοι μόλις διασφαλίσουν την «πολιτική ισότητα» θα αποχωρήσουν από την Κύπρο και τούτο θεωρείται δεδομένο; Το λένε οι Τούρκοι; Έστειλαν μήνυμα στη Λευκωσία; Και η πεμπτουσία του Κυπριακού είναι η «πολιτική ισότητα»; Η Άγκυρα ζητά τώρα «κυριαρχική ισότητα» και η προηγούμενη αξίωσή της, γίνεται σημαία στην ελληνική πλευρά. Η διαχρονική διολίσθηση.
Σε μια Πενταμερή, το κυπριακό αφήγημα θα πρέπει να συνδέεται με το γεγονός ότι η όποια συμφωνία πρέπει να διασφαλίζει τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, που δεν θα είναι παρούσα, καθώς και την ομαλή συμμετοχή στην Ε.Ε. Το κυπριακό αφήγημα πρέπει να εξουδετερώνει τα διαχωριστικά στοιχεία που προωθούνται σε μια συμφωνία, τις στρεβλώσεις και τις δυσλειτουργίες. Κι αυτό ξεκινά από το γεγονός ότι δεν μπορεί να γίνεται διαχωρισμός στη βάση της εθνικής καταγωγής και δεν χρειάζονται -φανερά ή κρυφά- προστάτες.
Το σκηνικό έχει στηθεί: Οι Τούρκοι προσέρχονται έχοντας ως ατζέντα τη συνομοσπονδία και εμείς την προηγούμενη αξίωση των Τούρκων. Επειδή βρισκόμαστε σε ένα κομβικό σημείο, είναι καιρός για ένα νέο αφήγημα, που θα προτάσσει τα όσα ισχύουν σε άλλες χώρες. Λένε πως βρισκόμαστε στο 47o χρόνο της κατοχής και δεν μπορούμε να ανοίγουμε νέα ζητήματα (ενώ οι Τούρκοι μπορούν). Εάν ο στόχος είναι η νομιμοποίηση των τουρκικών σχεδιασμών σαφώς και δεν μπορούμε. Εάν ο στόχος είναι να ανατρέψουμε τα κατοχικά δεδομένα, επιβάλλεται.