Του Γιώργου Κέντα, στις 21-03-2021
Λυπάμαι πραγματικά γιατί πρέπει να γράψω επί προσωπικού για να ψέξω, όχι την άποψη αλλά την προχειρότητα και την επιπολαιότητα δημοσιευμάτων. Είναι καλό να υπάρχει αντιπαράθεση και ανταλλαγή επιχειρημάτων για την κατάσταση του Κυπριακού. Όπως και για την επικείμενη πενταμερή. Η συνέντευξη του κ. Τάσου Τζιωνή φαίνεται να έδωσε το έναυσμα για μια συζήτηση επί της ουσία κορυφαίων ζητημάτων του Κυπριακού. Έχουν αναδειχθεί δύο κυρίαρχες σχολές στο Κυπριακό.
Όμως, πολλές φορές, η έλλειψη παιδείας για το Κυπριακό, οι πρόχειρες μελέτες, αλλά κυρίως η εμπάθεια, έφεραν στην επιφάνεια και ένα επιπόλαιο, έως και ρηχό τρόπο σκέψης και επιχειρημάτων.
Διάβασα πολλά κείμενα. Θα σταθώ μόνο σε ένα, εκείνο του κ. Ανδρέα Παράσχου που δημοσιεύεται σήμερα στον “Φιλελεύθερο” (21/3/21). Με ένα χαρακτηριστικό τρόπο γραφής, που θέλει μάλλον να εντυπωσιάσει, αλλά στο τέλος, όταν περάσει από τη βάσανο της τεκμηρίωσης, το κείμενο προδίδεται. Το δημοσίευμα του κ. Παράσχου, όπως πολλά άλλα των ημερών, κινείται μεταξύ μυθολογίας, απλοποιήσεων και υπερβολής.
Δεν πρόκειται να μπω σε όλη τη λεπτομέρεια, διότι ο στόχος είναι να καταγραφεί η διαπίστωση ότι τέτοιες απόπειρες δημιουργίας εντυπώσεων έχουν εφήμερη επίδραση. Κυρίως διότι δεν απαντούν στα ουσιώδη.
Πρώτο λοιπόν σημείο, οι απλοποίηση και η μυθολογία πίσω από τη “χαμένη ευκαιρία” του σχεδίου Ανάν. Οι Ελληνοκύπριοι, γράφει ο κ. Παράσχος, “παίρνανε πίσω” την Αμμόχωστο και την Μόρφου. Έτσι είναι; Στο πλαίσιο των 6 φάσεων των εδαφικών αναπροσαρμογών, με τις γνωστές πρόνοιες του σχ. Ανάν, θα αποδίδονταν στην Ελληνοκυπριακή πολιτεία ένα μέρος της κατεχόμενης επαρχίας Μόρφου και επίσης ένα πολύ μικρότερο μέρος της επαρχίας Αμμοχώστου, εφόσον πληρούνταν οι προϋποθέσεις του σχεδίου Ανάν. Ιδιαίτερα για το μέρος της επαρχίας Μόρφου που θα επιστρεφόταν, η πρόνοια του σχ. Ανάν αφορούσε την 6η και τελευταία φάση. Όποιος κάνει τον κόπο να διαβάσει το Επισυναπτόμενο 1 στο Προσάρτημα VI του σχ. Ανάν, θα δει ότι η επαρχεία της Μόρφου διχοτομείται και αποτελεί σύνορο ανάμεσα στις δύο πολιτείες. Συστήνεται η μελέτη του χάρτη του σχ. Ανάν και των σχετικών προνοιών του για τις εδαφικές αναπροσαρμογές.
Δεύτερο σημείο, ο κ. Παράσχος, επιχειρώντας και πάλι να εντυπωσιάσει, γράφει ότι το σχέδιο Ανάν έδινε στους Ελληνοκύπριους “51 χωρία”. Ας μας δώσει λοιπόν τον κατάλογο με αυτά τα 51 χωριά. Απλά σημειώνονται τα εξής: Σήμερα είναι κατεχόμενα 195 χωριά και 7 ημι-κατεχόμενα. Ποιο είναι δηλαδή το επιχείρημα του κ. Παράσχου; Οι προνομιούχοι και οι μη προνομιούχοι πρόσφυγες; Ότι δεν θα κάνει ξανά ποτέ τέτοια “ευνοϊκή πρόταση” η Τουρκία; Το ζήτημα δεν είναι τόσο απλό. Οι πρόνοιες για εδαφικές αναπροσαρμογές του σχ. Ανάν δεν μπορούν να εξεταστούν ανεξάρτητα από τις πρόνοιες για τα περιουσιακά, τα πολιτικά και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έχουν αναλυθεί όλα αυτά.
Τρίτο, ο κ. Παράσχος χρησιμοποιεί συχνά τη λέξη “ψέματα”. Θα πρέπει να ελέγξει πόσα απ’ όσα γράφει είναι “αλήθεια”. Όταν ένας προβάλλει την άποψή και την εκτίμησή του δεν λέει “αλήθεια”. Απλά επιχειρηματολογεί. Το πρόβλημα εδώ είναι κατά πόσο η άποψη είναι τεκμηριωμένη για να είναι αξιόπιστη.
Τέταρτο, γράφει για τον Τ. Παπαδόπουλο, “όχι μόνο αρνήθηκε να διαπραγματευθεί το σχέδιο Ανάν, αλλά συνειδητά αθέτησε συμφωνία με τα Η.Ε. για λύση έναντι ένταξης στην Ε.Ε., εξαπατώντας και ΟΗΕ και Ευρωπαϊκή Ένωση.” Πότε έγινε εκείνη η “συμφωνία” και από ποιον; Ας μας παρουσιάσει έστω ένα τεκμήριο. Υπάρχει; Τεκμήρια και έγγραφα υπάρχουν για το αντίθετο: Ο ίδιος ο κ. Gunter Verheugen παρακίνησε και συμβούλεψε τον Τάσσο Παπαδόπουλο να απορρίψει πρόνοιες του σχεδίου Ανάν που ήταν σε ασυμβατότητα με το κοινοτικό δίκαιο. Απέρριπτε ακόμη ο κ. Verheugen, ενώπιον του Τ. Παπαδόπουλου και τρίτων, την υιοθέτηση προνοιών του σχεδίου Ανάν, ως πρωτογενούς δικαίου της ΕΕ. Ο κ. Verheugen εμφανίστηκε αργότερα, τον Απρίλιο του 2004, ενώπιον του Ευρ. Κοινοβουλίου, για να ισχυριστεί ότι τάχα “εξαπατήθηκε” από την κυβέρνηση της Κύπρου. Από ποιον πληροφορήθηκε ο κ. Παράσχος για αυτή τη “συμφωνία” που αναφέρει; Ποιο είναι το τεκμήριό του; Για την ιστορία, ουδέποτε τα ΗΕ ισχυρίστηκαν ότι υπήρξε “συμφωνία” για αποδοχή του σχεδίου Ανάν. Ο ίδιος ο Γλ. Κληρίδης, είπε στον Τάσσο Παπαδόπουλο ότι “ουδέποτε αποδέχθηκε το σχέδιο Ανάν ως είχε.” Αργότερα, παραμονές του δημοψηφίσματος, ο Γλ. Κληρίδης υποστήριξε το σχ. Ανάν. Ουδείς όμως έχει παρουσιάσει δέσμευση του οποιουδήποτε εντεταλμένου αντιπροσώπου της ΚΔ για αποδοχή του σχεδίου Ανάν ως είχε πριν από τον Απρίλιο του 2004.
Όπως επίσης και για τη διαπραγμάτευση επί του σχεδίου Ανάν, τι έχει να μας παρουσιάσει ο κ. Παράσχος; Το σχέδιο Ανάν, οι πρόνοιές του, από το 2002 που παρουσιάστηκε, μέχρι και το 2004, ήταν προϊόν διαιτησίας από του συντάκτες του. Από το 2002 μέχρι και το 2004, τα ΗΕ κάλεσαν σε διαπραγμάτευση μόνο σε δύο μικρές περιόδους, τον Ιανουάριο του 2002, επί διακυβερνήσεως Γλ. Κληρίδη, όπου έγινε αποδεκτό από τον τελευταίο η σύνθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου με παρουσία ξένων δικαστών, καθώς και για μερικές εβδομάδες τον Μάρτιο του 2004, όπου ασκήθηκε η τελική διαιτησία. Τι έχει να παρουσιάσει ο κ. Παράσχος για τις περιόδους εκείνες; Ποια έγγραφα δείχνουν ότι ο Τ. Παπαδόπουλος αρνήθηκε να διαπραγματευτεί;
Τέταρτο, ισχυρίζεται ο κ. Παράσχος ότι έχει “απόδειξη” ότι ο Αναστασιάδης θα πάρει μαζί του στην πενταμερή τον Άντρο Κυπριανού “και θα τον φέρει ξανά “άποτον””. Η “απόδειξη” του κ. Παράσχου, “είναι το γεγονός ότι ο Πρόεδρος ενέταξε στην διαπραγματευτική του ομάδα το δεξί χέρι του Τάσσου Παπαδόπουλου, Τάσο Τζιωνή.” Αν και σουρεαλιστική αυτή η τοποθέτηση για την “απόδειξη” που έχει να παραθέσει ο κ. Παράσχος για το πως θα φέρει ο Αναστασιάδης “άποτον” τον Άντρο, μιλώντας για πράγματα ασαφή, ας δούμε που μπορεί να φτάσει μια τέτοια συζήτηση. Προφανώς ο κ. Παράσχος δεν γνωρίζει ότι δεν υπάρχει μια τέτοια διαπραγματευτική ομάδα που παρουσιάζει, αλλά μια ομάδα που παρέχει μη δεσμευτικές συμβουλές στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η ομάδα εκείνη αποτελείται από πολλά άτομα, διαφόρων ειδικοτήτων και απόψεων. Ο κ. Παράσχος παρουσιάζει αποσπάσματα της συνέντευξης του κ. Τζιωνή για την “πολιτική ισότητα”, για να αποδείξει τι; Μας λέει, λοιπόν, ο κ. Παράσχος ότι η πολιτική ισότητα “βρίσκεται στο ψήφισμα 716 του 1991” και επικαλείται μάλιστα και τον κ. Τσιελεπή, ο οποίος είπε ότι “η πολιτική ισότητα είναι καθορισμένη με ψήφισμα του ΣΑ. “Δεν μπορούμε να διαπραγματευτούμε κάτι που έχει ήδη συμφωνηθεί,” υποστήριξε ο κ. Τσιελεπής. Ο κ. Παράσχος, με ειρωνική διάθεση, αντιλέγει ότι “φυσικά και μπορούμε, αν πάμε στην πενταμερή με θέσεις Τζιωνή”.
Προφανώς, για μια ακόμη φορά ο κ. Παράσχος δεν είναι ακριβής. Η σχετική παράγραφος 4 του ψηφ. 716 αναφέρει ότι η θέση του Συμβουλίου Ασφαλείας “σχετικά με τη λύση του Κυπριακού προβλήματος βασίζεται σε ένα κράτος στην Κύπρο, το οποίο θα αποτελείται από δύο πολιτικά ίσες κοινότητες, όπως καθορίζεται από τον Γενικό Γραμματέα στην παρ. 11 του παραρτήματος Ι της έκθεσης του την 8η Μαρτίου 1990 (S/21183).” Σύμφωνα με την παράγραφο αυτή του ψηφίσματος 716, η θέση για πολιτική ισότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη στην ύπαρξη ενός κράτους στην Κύπρο. Προφανώς, ο κ. Παράσχος και ο καθένας που επικαλείται την πολιτική ισότητα στη βάση της αναφοράς του ψηφίσματος 716, δεν θα έχει διαβάσει την πρόνοια, δεν θα έχει μελετήσει την παρ. 11 που αναφέρει και προφανώς παραβλέπει ότι τα όρια της πολιτικής ισότητας δεν μπορούν να αμφισβητούν την ύπαρξη ενός κράτους. Είναι άλλο πράγμα η συνταγματική διάρθρωση του κράτους στο πλαίσιο της ΔΔΟ και άλλο η πολιτειακή οργάνωση, η λειτουργεία και ο καταμερισμός των εξουσιών. Η άγνοια συνταγματικού δικαίου, αρχών πολιτειακής οργάνωσης και λεπτομερειών της διαπραγμάτευσης, δεν είναι ελαφρυντικά. Ουδέποτε συμφωνήθηκε το περιεχόμενο της πολιτικής ισότητας, σε κανένα γύρο των συνομιλιών. Αυτό διαπιστώνει και το σχετικό έντυπο που κυκλοφόρησε η κυβέρνηση της Κύπρου επί Δ. Χριστόφια.
Το ζήτημα για την πολιτική ισότητα είναι τα όρια μέσα στα οποία μπορεί να οριστεί και να εφαρμοστεί προκειμένου να μην υποσκάπτεται η ενότητα του κράτους, το ενιαίο και αδιαίρετο της κυριαρχίας του. Εκείνοι που λένε “να δώσουμε την πολιτική κυριαρχία στους ΤΚ” μέλλον δεν ξέρουν τι θέλουν να δώσουν ακριβώς. Εξάλλου, οι ΤΚ δεν ζητούν πολιτική, αλλά κυριαρχική ισότητα. Η τουρκική ερμηνεία για πολιτική ισότητα στο πλαίσιο της “ενίσχυσης της διζωνικότητας” είναι γνωστή και καθορισμένη στο πλαίσιο του οράματος Ρ. Ντενκτάς. Αυτή την πολιτική ισότητα ζητούν οι ΤΚ. Αυτή να “δώσουμε”;
Ξεσπάσματα και ασάφειες, μέσα από άμετρες συνθέσεις λέξεων, δεν μπορούν να έχουν καμία τύχη, όσο και αν διανθιστούν με στοίχους τραγουδιών αγαπημένων συνθετών. Στο τέλος, αυτό που μετρά είναι εάν κάποιος διαβάσει προσεκτικά, μελετά σοβαρά και μπορεί να αρθρώσει τη διαφωνία του με τεκμηρίωση, όχι με πυροτεχνήματα.