Απο Κώστα Βενιζέλο, 09 Μαρτίου 2021
Η Ελλάδα καθορίζει τα όρια των σχεδιασμών της για τον ρόλο που θέλει να διαδραματίσει στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και μέχρι πού θεωρεί πως μπορεί να κινηθεί. Δείγματα γραφής έχει δώσει με την τμηματική συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο, αλλά και με τη μη οριοθέτηση με την Κυπριακή Δημοκρατία. Ένα ζήτημα -το τελευταίο- που αφήνεται στον χρόνο ενώ για την Ελλάδα είναι κλειστό. Οριοθέτηση με την Κύπρο δεν θα γίνει γιατί αυτή είναι η απόφαση, παραμένει ωστόσο ανοικτό για να συντηρούνται πολύτιμες ψευδαισθήσεις στους πολίτες. Είναι σαφές πως όλες οι κινήσεις της ελληνικής Κυβέρνησης γίνονται στη σκιά των πιθανών αντιδράσεων της κατοχικής Τουρκίας. Δηλαδή, οι σχεδιασμοί, οι αυτοπεριορισμοί καθορίζονται στη βάση του πώς θα αντιμετωπιστούν από την Άγκυρα. Αυτή είναι μια προσέγγιση η οποία επιβεβαιώνει το φοβικό σύνδρομο, που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη διαχείριση που γίνεται.
Η τμηματική οριοθέτηση με την Αίγυπτο είχε ως αποτέλεσμα να χαθεί το παιγνίδι ανατολικά του 28ου μεσημβρινού. Το Κάιρο με την προκήρυξη οικοπέδων προς εκμετάλλευση στην Ανατολική Μεσόγειο, στις 18 Φεβρουαρίου, άνοιξε τον ασκό του Αιόλου. Κι αυτό, επειδή οικόπεδο ορίσθηκε με βάση την τουρκική άποψη για τα όρια της υφαλοκρηπίδας (σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της Άγκυρας που κατατέθηκαν εγγράφως στον ΟΗΕ τον Νοέμβριο του 2019). Ποιος φταίει; Φταίει η τμηματική οριοθέτηση; Η ανυπομονησία της Αιγύπτου, που δεν μπορούσε να περιμένει την ελληνική Κυβέρνηση, που χαρακτηρίζεται από αναβλητικότητα και αργά αντανακλαστικά; Η Αίγυπτος πάντως, πέρα από όλα αυτά, δηλώνει δεσμευμένη στις συμφωνίες με την Ελλάδα και την Κύπρο. Αυτό είναι μεν καθησυχαστικό, ωστόσο δεν μπορεί και να θεωρείται δεδομένο. Κι αυτό θα πρέπει να το λάβουν σοβαρά υπόψη οι δυο χώρες.
Για να μην προκύπτουν τέτοια ζητήματα, προφανώς και θα πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες. Με βάση τη λογική, η Ελλάδα, η Αίγυπτος και η Κύπρος θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε μια διαδικασία συνολικής οριοθέτησης στην Ανατολική Μεσόγειο, που θα έπρεπε να είχε ήδη γίνει, και να καλέσουν την Τουρκία να συμμετάσχει. Αυτό θα είχε αξία και ίσως να έλυνε κάποια προβλήματα, είτε δεχόταν η κατοχική Τουρκία είτε όχι. Τουλάχιστον θα αφαιρούσε επιχειρήματα από την Άγκυρα, η οποία διακηρύσσει πως δεν δέχεται αποφάσεις που λαμβάνονται ερήμην της και την επηρεάζουν. Βέβαια, αυτό διατυπώνεται από το καθεστώς Ερντογάν επειδή θέλει να επιβάλει τους σχεδιασμούς του. Στην πραγματικότητα δεν θέλει συνεργασία, ούτε και συνεννόηση με τις χώρες της περιοχής.
Χθες, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πρωθυπουργό της Ελλάδος, Κυριάκο Μητσοτάκη, με πρωτοβουλία του τελευταίου. Η επικοινωνία έγινε ενώ ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος, Νίκος Δένδιας, βρισκόταν στο Κάιρο και αναμενόταν αργότερα στην Κύπρο. Ο κ. Μητσοτάκης θέλησε προφανώς να ξεκαθαρίσει την «παρεξήγηση» για τον EastMed. Μετά από δέκα ημέρες, που το θέμα έπαιζε πιγκ-πογκ στον Τύπο στην Αθήνα και αναπαραγόταν στη Λευκωσία, ο Πρωθυπουργός «βεβαίωσε πως καμία πλευρά δεν ήγειρε θέμα ματαίωσης της κατασκευής του έργου, όπως αυτό έχει σχεδιαστεί, και διευκρίνισε ότι οι διμερείς συζητήσεις με την Αίγυπτο αφορούν στο ενδεχόμενο κατασκευής συμπληρωματικού αγωγού για την προμήθεια στην Ελλάδα φυσικού αερίου από την Αίγυπτο». Πρόκειται για μια δήλωση που έγινε μετά που η καχυποψία σκέπασε τις σχέσεις Αθηνών και Λευκωσίας. Πειστικός δεν είναι καθώς, για να έχει σημασία, πρέπει όλα να συζητούνται εξαντλητικά πριν και όχι εκ των υστέρων.
Το θέμα είναι ευρύτερο και συνδέεται με τους κολοβωμένους σχεδιασμούς της Αθήνας. Την στιγμή που άλλες δυνάμεις επιδιώκουν να έχουν συμφέροντα για ρόλο στην περιοχή, αξιοποιώντας τις συμμαχίες, συνεργασίες με την Κυπριακή Δημοκρατία, η Ελλάδα, που έχει κι άλλους δεσμούς με το νησί, δεν τολμά να κάνει ένα βήμα προς ενίσχυση της επιρροής της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Την ίδια ώρα, η Λευκωσία έχει προχωρήσει σε στρατηγικά ανοίγματα, χωρίς να τα θωρακίζει πολιτικά. Έχει προβεί σε ανοίγματα μεγάλης εμβέλειας, χωρίς να έχει διασφαλίσει τη συνέχεια. Ένας σχεδιασμός κρίνεται από το περιεχόμενο και τους στόχους. Κρίνεται και από την πορεία εφαρμογής του. Κάποτε εξουδετερώνεται από τους αντιπάλους και κάποιες φορές καθυστερεί, δεν έχει άμεσα και ορατά αποτελέσματα. Ακόμη κι εάν μια πολιτική αποτυγχάνει, ένας σχεδιασμός ανατράπηκε, αυτό δεν σημαίνει πως θα πρέπει να παραδοθούμε στην Τουρκία. Γιατί κάποιοι αυτό απαιτούν εδώ και τώρα.