Του Κώστα Βενιζέλου, 15 Μαίου 2021
«Κουρασμένα παλικάρια» διαχειρίζονται διαχρονικά το Κυπριακό. Τα φοβικά σύνδρομα, που κυριάρχησαν στις πολιτικές ελίτ σε Λευκωσία και Αθήνα, διαμόρφωσαν ένα αφήγημα αποδοχής μοιρολατρικά των «πραγματικοτήτων». Δηλαδή, της αναζήτησης τρόπων για ένα «συμβιβασμό», ο οποίος θα «καθησυχάζει» τον επιθετικό, επεκτατικό εχθρό.
Από το 1974 και εντεύθεν, μετά δηλαδή την εισβολή και την κατοχή τμήματος της χώρας από την Τουρκία, στο διπλωματικό πεδίο οι πρωτοβουλίες και οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν σε τρόπους νομιμοποίησης των αποτελεσμάτων της στρατιωτικής νίκης της Άγκυρας σε βάρος μας. Η αποδοχή από ελληνικής πλευράς αυτής της προσέγγισης διευκόλυνε τις τουρκικές επιδιώξεις. Εγκαινίασε μια πορεία συνεχούς διολίσθησης του Κυπριακού. Έβαλε στη μεγάλη εικόνα τους τουρκικούς σχεδιασμούς, που διαμορφώθηκαν από τη δεκαετία του ΄50 και οι οποίοι επικαιροποιούνται συνεχώς στη βάση και των υποχωρήσεων της ελληνικής πλευράς.
Αυτή η πορεία είναι αδιέξοδη, καθώς το Κυπριακό παραμένει άλυτο και οι συζητήσεις βαθμηδόν «αγγίζουν» τις τουρκικές επιδιώξεις. Στην ατζέντα πλέον είναι η λύση δύο κρατών. Δεν τη δέχεται, δηλώνει η Λευκωσία και επικαλείται τη βάση των συνομιλιών, αλλά την Ε.Ε., που απορρίπτει μια τέτοια εξέλιξη. Είναι σαφές, όπως σημειώνουν και τα αφεντικά του παρασκηνίου, οι Βρετανοί, ότι όλα μπορούν να «χωρέσουν» σε ένα ασαφές πλαίσιο, όπως είναι η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Η βάση των συνομιλιών έχει «ξεχειλώσει» τόσο πολύ, που επιτρέπει στους «συνήθεις υπόπτους», που αναλαμβάνουν ρόλο πλασιέ των τουρκικών πολιτικών, να προωθούν επικίνδυνες φόρμουλες.
Η Τουρκία επιδίωκε πάντα να έχει κυριαρχία στο βορρά και συγκυριαρχία στο νότο. Δηλαδή, να ελέγχει ολόκληρο το νησί. Σε αυτή τη φάση, βρισκόμαστε πολύ κοντά να γίνει η πολιτική της αυτή πραγματικότητα. Ήδη έχουν αρχίσει, εντός και εκτός Κύπρου, οι γνωστοί κύκλοι, να υποδεικνύουν πως δεν θα πρέπει να «κολλάμε» στις λεπτομέρειες. Στις λεπτομέρειες, όμως, είναι που κρύβονται οι… εκπλήξεις. Σε αυτές παρεισφρέουν οι «εποικοδομητικές ασάφειες».
Η τουρκική απαίτηση για κυριαρχική ισότητα, για ίσο διεθνές καθεστώς, θα παραμείνουν στην ατζέντα ως αποτέλεσμα των λανθασμένων χειρισμών που έγιναν. Οι τουρκικές αξιώσεις κυριαρχούν ήδη στις συζητήσεις και θα είναι ψηλά στην ημερήσια διάταξη και στη νέα Διάσκεψη.
Ποια είναι η απάντηση σε αυτές τις μεθοδεύσεις, που ειρήσθω εν παρόδω, έγιναν ανεκτές; Μέχρι στιγμής με θεωρητικολογίες και ευχολόγια. Επαναλαμβανόμενες ατάκες, την ώρα κατά την οποία στην άλλη πλευρά έχουν περάσει στην επόμενη φάση και προτάσσουν ένα νέο αφήγημα, το οποίο στο τέλος θα οδηγήσει μέσα από τη βρετανική φόρμουλα (που θα παρουσιασθεί ως νέο Πλαίσιο Γκουτέρες) σε ένα συνομοσπονδιακό μοντέλο. Η απάντηση στις τουρκικές επιδιώξεις παραμένει προβλεπτή και χωρίς να προσφέρει διέξοδο. Γενικότητες του τύπου «είμαστε υπέρ της ΔΔΟ» με ή χωρίς το σωστό περιεχόμενο, δεν προσφέρουν διέξοδο, αλλά όπως θα φανεί στο τέλος θα διευκολύνουν την τακτική των «ίσων αποστάσεων», που όπως πάντα θα είναι πιο κοντά στην τουρκική πλευρά.
Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη φάση ενόψει και της νέας Διάσκεψης, που θα συγκαλέσει ο ΟΗΕ μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, για να έχει ξεκάθαρη εικόνα η Τουρκία για το βαθμό που θα ικανοποιηθούν οι αξιώσεις της από την Ε.Ε. Η εικόνα εφησυχασμού που παρουσιάζει η Λευκωσία είναι ανησυχητική. Είναι ό,τι χειρότερο σε αυτή τη φάση. Η διπλωματία των επιστολών, το γνωρίζουν όλοι, δεν αποδίδει. Επιτρέπει μόνο στη Λευκωσία να επαναλάβει τη θέση της και να καταγραφεί.
Δεν αρκεί να δηλώνεται πως απορρίπτονται τα δυο κράτη. Δεν αρκεί να απαγγέλλεται το επαναλαμβανόμενο ποιηματάκι. Το δίλημμα δυο κράτη ή ΔΔΟ δεν είναι πραγματικό καθώς στη Διζωνική μπορεί να χωρέσει και η συνομοσπονδία. Ένα μοντέλο που θα παραδώσει τη χώρα στον έλεγχο της Τουρκίας.
Θα πρέπει, επειγόντως, να αρχίσει μια συζήτηση για μια άλλη πορεία, που οφείλει να εμπλακεί και η Αθήνα. Έτοιμες συνταγές δεν υπάρχουν. Μπορεί, όμως, να τεθεί το πλαίσιο: Μετά που θα ξεκαθαρίσει η διεθνής πτυχή ( απόσυρση στρατευμάτων, κατάργηση εγγυήσεων), θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα λειτουργικό μοντέλο, το οποίο θα πρέπει συμφωνηθεί, για παράδειγμα, σε μια Συντακτική Συνέλευση. Το σύνταγμα θα πρέπει να στηρίζεται στη δημοκρατία και όχι σε εθνικούς διαχωρισμούς. Οι αποφάσεις θα λαμβάνονται δημοκρατικά χωρίς περίπλοκες διαδικασίες και προπαντός όχι στη βάση της εθνικής καταγωγής. Η Κύπρος θα πρέπει να είναι μια χώρα, κανονικό κράτος και χωρίς η Τουρκία να είναι μέρος της λύσης. Μπορούμε, έστω και τώρα, να συζητήσουμε για το περιεχόμενο μιας συμφωνίας, που θα αντέξει λειτουργικά, δεν θα είναι ρατσιστική και θα λειτουργεί εντός της Ε.Ε.