Είναι κέρδος για την Τουρκία και η επιστροφή και η μη επιστροφή των Ελληνοκυπρίων στο Βαρώσι. Είναι και αυτό ακριβώς όπως το Σχέδιο Ανάν. Θα κέρδιζε η Τουρκία και στις δύο περιπτώσεις. Θα κέρδιζε και αν έβγαιναν δύο «ναι» και αν έβγαινε ένα «ναι» και ένα «όχι». Νομίζω ότι θα κέρδιζε περισσότερα αν έβγαιναν δύο «ναι».
Διότι θα διαλυόταν η Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ εκείνη δεν θα εκπλήρωνε τις δεσμεύσεις της που υπήρχαν στο σχέδιο. Όπως ακριβώς τώρα δεν αναγνωρίζει το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, έτσι και τότε θα σκαρφιζόταν διάφορες προφάσεις και δεν θα τηρούσε την υπόσχεσή της. Και πάλι κανείς δεν θα την άγγιζε, όπως ακριβώς συμβαίνει τώρα. Αν δεν επιστρέψουν οι Βαρωσιώτες στο Βαρώσι, θα είναι καλύτερα για την Τουρκία. Άλλωστε, δεν προτίθεται να δώσει τίποτα σε κανέναν. Όμως, και πάλι είπε θα δώσω και έκανε έκκληση λέγοντας επιστρέψτε. Από μέσα της προσεύχεται οπωσδήποτε λέγοντας «μακάρι να μην επιστρέψουν». Τι θα γίνει αν δεν επιστρέψουν; Να σας πω. Όμως, πρώτα απ’ όλα να πω το εξής: Το Βαρώσι είναι μια νέα παγίδα για τους Ελληνοκύπριους. Αλίμονο και αν επιστρέψουν. Αλίμονο και αν δεν επιστρέψουν. Αν επιστρέψουν θα γίνει το εξής: Η Τουρκία πάλι θα καθίσει στο σκαμνί του αθώου. «Εμείς κάναμε ό,τι περνούσε από το χέρι μας», θα πουν. Δώσαμε τις περιουσίες τους, αλλά δεν ήρθαν να τις πάρουν! Η αμαρτία έφυγε από πάνω μας. Σε αυτή την περίπτωση δεν μπορούμε να κρατάμε κλειστή αυτή την πόλη για ακόμα πενήντα χρόνια. Ναι, έτσι ακριβώς θα πουν και θα αρχίσουν να εγκαθιστούν τον δικό τους πληθυσμό εκεί. Ελαφρά τη καρδία. Δηλαδή με την άνεση τού ότι τους τη δώσαμε και δεν την πήραν. Νομίζετε ότι δεν θα υποστηρίξουν αυτά τα επιχειρήματα εκείνοι που πάντα περιμένουν καραούλι για να δικαιολογήσουν την Τουρκία στην Ευρώπη και στην Αμερική; Μια χαρά θα τα υποστηρίξουν. Έτσι μπορούν ακόμα και να απαλλαχτούν από τις υποθέσεις στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ως εκ τούτου, το αποκαλώ «παγίδα του Βαρωσιού» αυτό.
Βρομάει από παντού αυτή η υπόθεση. Όπου και αν την πιάσεις, θα βρομίσει το χέρι σου. Αν επιστρέψουν οι Βαρωσιώτες, δεν υπάρχει απολύτως καμία αμφιβολία ότι η Τουρκία θα το χρησιμοποιήσει αυτό ως μεγάλο υλικό προπαγάνδας. Είναι ένα μοναδικό αγαθό για τον κατακτητή το να αποδεχτεί ένας Ελληνοκύπριος οικειοθελώς να ζήσει στην κατεχόμενη περιοχή. Θα γίνει και αυτό ένα κάλυμμα για την κατοχή. Θα τύχει υποδοχής με εκτίμηση στους γνωστούς κύκλους. Θα πάρει ακόμα μιαν ευκαιρία για να παρουσιάσει τον εαυτό της ως «οπαδό της λύσης και της ειρήνης». Όσο και αν οι Ελληνοκύπριοι που θέλουν να επιστρέψουν λένε «δεν θα γίνω όργανο στην τουρκική προπαγάνδα», δεν θα μπορούν να το αποφύγουν αυτό. Δεν θα εξαρτάται από τους ίδιους πλέον το αν θα γίνουν όργανα της τουρκικής προπαγάνδας. Επιπλέον, επειδή θα επιστρέψουν οικειοθελώς, δεν θα μπορούν να παραπονεθούν και πολύ για οποιοδήποτε άσχημο γεγονός που θα μπορούσε να τους συμβεί εκεί. Άλλωστε, ο προβοκάτορας πάντα εφευρίσκει δικαιολογίες που τον εμφανίζουν πως έχει δίκαιο σε παρόμοια γεγονότα.
Δεν μπορώ να επικρίνω όσους επιθυμούν να επιστρέψουν. Έχουν πολλές δικαιολογίες για να πράξουν αυτό. Δεν μπόρεσαν να βρουν τη στήριξη που ήλπιζαν από το κράτος σε αυτή την τραγωδία. Επιπλέον, το κράτος προτίμησε να χρησιμοποιήσει το Βαρώσι ως μέσο προπαγάνδας παρά να το πάρει πίσω. Και σε αυτό το θέμα η φωτιά έκαψε το μέρος στο οποίο έπεσε. Μετά την τραγωδία του 1974, δεν υπήρξε πλήρης αλληλεγγύη, ενότητα και ομοψυχία μέσα στην κοινότητα. Όπως στον βορρά, έτσι και στον νότο όλοι κοίταξαν να γεμίσουν τις τσέπες τους. Αποδέχτηκαν σχεδόν το στάτους κβο. Εναρμονίστηκαν με αυτό. Και προσπάθησαν να κερδίσουν ό,τι ήταν να κερδίσουν μέσα στο στάτους κβο. Ο καπετάνιος ήταν αυτός που έσωσε το καράβι του. Όσοι δεν μπόρεσαν να σωθούν, έμειναν μόνοι με τα προβλήματά τους. Δεν κατέστη δυνατό να δημιουργηθεί μια δίκαιη τάξη πραγμάτων. Κλονίστηκε η εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη. Ο λαός ψυχράθηκε με τους πολιτικούς και την πολιτική. Απογοητεύτηκα τελείως όταν είδα τον πλούτο που απέκτησαν σε αυτό το στάτους κβο όσοι φωνάζουν δυνατά κατοχή. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν έχει δικαίωμα κανένας πολιτικός να λέει οτιδήποτε γι’ αυτό στους Βαρωσιώτες που θέλουν να επιστρέψουν!
Το έγραψα και προηγουμένως. Αν ήμουν Βαρωσιώτης δεν θα επέστρεφα. Όμως, αντιλαμβάνομαι τι δώρο θα προσφερθεί στην Τουρκία με την μη επιστροφή. Είναι μια παγίδα που λειτουργούν και οι δύο πλευρές της. Φυσικά, αν ζούσαμε σε έναν κόσμο στον οποίο διδόταν αξία στα ανθρώπινα δικαιώματα, θα μπορούσα να σκεφτόμουν διαφορετικά. Όμως, δυστυχώς δεν ζούμε σε έναν τέτοιο κόσμο. Ο ισχυρός συνεχίζει να καταπιέζει τον αδύνατο. Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό. Μένει μόνο όνειρο το να ονειρεύεται κανείς ωραία πράγματα στον κόσμο των συμφερόντων.
Sener Levent