Του Στέφανου Κωνσταντινίδη, 24 Ιανουαρίου 2021
Η ορκωμοσία του νέου Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν πραγματοποιήθηκε ομαλά, υπό τις περιστάσεις, μετά από όσα συνέβησαν τον τελευταίο καιρό, την αμφισβήτηση των εκλογών και τη βία. Επισκιάστηκε βέβαια από την πανδημία και την απουσία του προκατόχου του, κάτι το πρωτοφανές στην αμερικανική ιστορία και που δείχνει τον βαθύ διχασμό της αμερικανικής κοινωνίας. Το γεγονός όμως ότι ο απερχόμενος αντιπρόεδρος Μάικ Πενς και η ηγεσία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος στο Κογκρέσο παρευρέθηκαν στην ορκωμοσία, δείχνει μια σχετική απομόνωση του Τραμπ και των ακραίων θέσεών του. Δεν αποκλείεται μάλιστα μια πιθανή ρήξη του με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Αυτό φαίνεται να ενισχύεται και από φήμες που κυκλοφορούν και φέρουν τον Τραμπ έτοιμο να ιδρύσει ένα δικό του κόμμα. Από την πλευρά του ο Μπάιντεν, στην ομιλία του μετά τη νενομισμένη διαβεβαίωση της ανάληψης των καθηκόντων του, έθεσε τις προτεραιότητες του με πρώτο στόχο την ενότητα του αμερικανικού λαού, και τη δέσμευση ότι θα είναι Πρόεδρος όλων των Αμερικανών. Και αυτό προκειμένου, όπως είπε, «να αντιμετωπίσουμε μαζί τους εχθρούς. Την ανομία, τις ασθένειες, το μίσος».
Για την αμερικανική εξωτερική πολιτική έστειλε το μήνυμα πως θα σκύψει πάνω στις συμμαχίες με τις υπόλοιπες χώρες προσδοκώντας μια καλύτερη συνεργασία και προαναγγέλλοντας μια αλλαγή «στις πολιτικές απομόνωσης» που εφάρμοσε ο προκάτοχός του. «Θα είμαστε ένας ισχυρός και αξιόπιστος συνεταίρος για την ειρήνη, την πρόοδο και την ασφάλεια», τόνισε. Είναι το μήνυμα που ασφαλώς ανέμεναν οι Ευρωπαίοι μετά την τετραετή χαώδη πολιτική του Τραμπ. Αναμένεται να υπογράψει σειρά διαταγμάτων με τα οποία θα ανατρέπει την πολιτική που ακολούθησε σε μια σειρά θεμάτων ο Τραμπ. Ήδη υπέγραψε το πρώτο διάταγμα που θα ρυθμίζει την επιστροφή των Ηνωμένων Πολιτειών στη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. Πολιτικοί παρατηρητές πάντως επισημαίνουν ότι ακόμη και εκεί που ο Τραμπ ανέτρεψε προηγούμενες πολιτικές με διατάγματα, σε κάποιες περιπτώσεις θα χρειαστεί να εγκριθούν αυτές εκ νέου από το Κογκρέσο. Αναφέρεται ως παράδειγμα η εξομάλυνση των σχέσεων με την Κούβα που ο προηγούμενος Πρόεδρος ανέτρεψε με ένα απλό διάταγμα. Ο Μπάιντεν όμως θα χρειαστεί την έγκριση του Κογκρέσου για την επαναφορά της ίδιας πολιτικής. Όλοι βέβαια αναμένουν να δουν πως θα διαχειριστεί τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Κίνα, τη Ρωσία και το Ιράν. Ακόμη δε την πολιτική που θα υιοθετήσει στη Μέση Ανατολή, μια κομβική περιοχή για τις ΗΠΑ.
Σε γενικές γραμμές όμως η κληρονομιά του τραμπισμού θα είναι βαριά, τόσο στην εξωτερική πολιτική όσο και στα θέματα της εσωτερικής πολιτικής. Ο τραμπισμός δεν είναι υπόθεση ενός προσώπου αλλά βαθύτερων κοινωνικο-οικονομικών μεταλλάξεων τόσο της αμερικανικής κοινωνίας όσο και του ίδιου του πλανητικού συστήματος. Ο κόσμος βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Και η προεδρία Μπάιντεν εκτιμάται ότι θα είναι μια μεταβατική εποχή.
Για την Ελλάδα και την Κύπρο, η στήλη θυμίζει όσα και παλιότερα αποτέλεσαν θέματα ανάλυσης της. Δεν θα αλλάξουν πολλά πράγματα. Οι ψευδαισθήσεις που έχουν κάποιοι για μια αλλαγή της αμερικανικής πολιτικής στο Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά, σύντομα μάλλον θα διαψευστούν. Θα είναι η ίδια πολιτική της εποχής Κλίντον και Ομπάμα. Την Τουρκία ουκ ελάττω παραδώσω… Να κρατηθεί με κάθε θυσία στο μαντρί της Δύσης. Να θυμούμαστε τα Ίμια και όσα ακολούθησαν, να θυμούμαστε και τη Βικτώρια Νούλαντ επί Ομπάμα-Μπάιντεν όταν διαπραγματεύτηκε με τον Νταβούτογλου το περιβόητο «κοινό ανακοινωθέν» της 11ης Φεβρουαρίου 2014 που αποδέκτηκε ο Αναστασιάδης. Και που επέβαλε τους τουρκικούς όρους του διαλόγου που ακολούθησε. Τότε οι Αμερικανοί πίστευαν πως με τον Αναστασιάδη θα επανέφεραν παραλλαγμένο το σχέδιο Ανάν. Οι συγκυρίες το απέτρεψαν, οι προτεραιότητες του Ερντογάν ήταν άλλες, αλλά το σχέδιο διάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας παραμένει πάντα στο τραπέζι. Και η Νούλαντ επανάκαμψε!
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει, όπως το έγραψα και παλιότερα, πως δεν πρέπει, όσο μας είναι δυνατό, να διατηρήσουμε τις καλύτερες δυνατές σχέσεις με τις ΗΠΑ του Μπάιντεν. Να το κάνουμε όμως χωρίς αυταπάτες και ψευδαισθήσεις. Και χωρίς να ψάχνουμε μονίμως για προστάτες.
Εκείνο που χρειάζεται είναι να αλλάξουμε εμείς. Να βγούμε «από το κουτί». Σε μια εποχή ραγδαίων γεωπολιτικών ανακατατάξεων να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε «έξω από το κουτί». Για να μη μας θεωρούν οι Αμερικανοί, Γερμανοί και ΝΑΤΟ δεδομένους και αναλώσιμους, δώρα στην Άγκυρα!
Για να γίνει όμως αυτό ισχύει ό,τι έγραψα και παλιότερα. Ότι είναι καιρός να στοχαστούμε και να αναστοχαστούμε τη δική μας πολιτική. Εξωτερική και εσωτερική. Ποτέ όμως δεν θα καταφέρουμε να οικοδομήσουμε μια σοβαρή εξωτερική πολιτική όσο η διαφθορά θα κατατρώει το συκώτι της κοινωνίας. Και δεν είναι σαν αυτό του Προμηθέα τότε που τον είχε αλυσοδέσει ο Δίας στον Καύκασο. Που τη μέρα το κατάτρωγε ο αετός και το βράδυ γιατρευόταν! Στο δικό μας οι πληγές είναι «πύουσες»! Παράγουν πύον! Και η θεραπεία χρειάζεται χρόνο.
Υ.Γ. Τα επιφαινόμενα της διαμάχης των φατριών στο πολιτικο-δημοσιογραφικό τοπίο στα οποία αναφέρθηκε ένα παλιότερο υστερόγραφο αυτής της στήλης (περιπτώσεις Χάρη Γεωργιάδη, πρώην υπουργού Οικονομικών, Μακάριου Δρουσιώτη, πρώην συμβούλου Προέδρου Αναστασιάδη, Ανδρέα Παράσχου, μέχρι πρόσφατα διευθυντή της καθεστωτικής εφημερίδας “Καθημερινή Κύπρου” αλλά και άλλων) εμπλουτίστηκαν τελευταία με τα ευγενικά «Ρε» των φατριών του ΔΗΣΥ, ανάμεσα στους Σωκράτη Χάσικο και Χάρη Γεωργιάδη. Καθώς αυτή η διαμάχη συνδέεται και με το Κυπριακό αλλά και με τις επερχόμενες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές, το πιθανότερο είναι ότι ο πόλεμος των φατριών των εμπλεκομένων συμφερόντων θα συνεχιστεί.
*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019