Οι αγνοούμενοι και ο σωλήνας στον τάφο

Του: ΣΕΝΕΡ ΛΕΒΕΝΤ, 24/12/2020

Μήπως προσπαθείτε να βγάλετε ένα σωστό από δύο λάθη λέγοντας «έκαναν και οι Έλληνες, έκαναν και οι Τούρκοι»; Δεν μπορείτε. Το ζήτημα δεν είναι αν έκαναν οι Έλληνες ή οι Τούρκοι. Είναι το ότι αυτά τα έκανε ένας άνθρωπος σε έναν άλλον άνθρωπο. Εγώ γράφω αυτά που ξέρω. Γράψτε εσείς εκείνα που δεν ξέρω. Αν δεν μπορείτε να τα γράψετε, πείτε τα σε εμένα. Να τα γράψω. Μακάρι να συστηνόταν μια επιτροπή που θα αποκάλυπτε τα εγκλήματα πολέμου εδώ και να τα έλεγαν εκείνοι. Τόσες οργανώσεις. Τόσοι μη κυβερνητικοί οργανισμοί. Αλλά κανένας δεν το κάνει αυτό. Νομίζουν ότι θα πληγεί η ειρήνη αν λεχθούν αυτά. Έτσι τους έμαθαν στα Workshop. Ακριβώς όπως μια παράνομη οργάνωση. Βλέπε. Άκου. Μην μιλάς! Τι θα γίνει, λέει, αν λεχθούν αυτά τα εγκλήματα, αυτές οι δολοφονίες; Θα μεγαλώσουν, λέει, τα αισθήματα μίσους, εκδίκησης και εχθρότητας. Τι παράξενο. Όταν δεν βλέπετε κάτι ή όταν κάνετε ότι δεν το βλέπετε, νομίζετε ότι αυτό δεν υπάρχει; Γιατί φοβάστε τόσο πολύ να τα αντιμετωπίσετε;

Και η Επιτροπή Αγνοουμένων ενήργησε λανθασμένα από την αρχή. Είπαν θα βρεθούν οι αγνοούμενοι, όμως δεν θα λεχθεί πού, πώς και από ποιους δολοφονήθηκαν. Γίνεται; Υπάρχουν ίχνη από σφαίρες στα λείψανα των οστών που παραδίδονται στις οικογένειες. Δεν θέλουν να ξέρουν ποιος τους κάρφωσε εκείνη τη σφαίρα; Μήπως δεν είναι τόσο σημαντικό όσο η ανεύρεση των οστών και το πώς σκοτώθηκαν; Να μην μας νοιάζει καθόλου γι’ αυτό; Βεβαίως δεν ήταν αρκετές οι ανασκαφές για αγνοούμενους. Αλλά κοιτάξτε, τώρα σταμάτησε και αυτή η δραστηριότητα. Πάγωσε. Μόλις ο Ερσίν Τατάρ έπαυσε την Γκιουλντέν Πλιουμέρ Κιουτσιούκ, η οποία ήταν στη Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, σταματήσαμε και το ψάξιμο. Ούτως ή άλλως είχαμε αρχίσει πολύ αργά να τους ψάχνουμε. Και αυτό έγινε πιο πολύ με πρωτοβουλία της ελληνοκυπριακής πλευράς. Μετά το 1974. Μέχρι το 1974 δεν ψάξαμε και δεν ρωτήσαμε καθόλου για τους αγνοούμενούς μας της περιόδου 1963-74. Για χρόνια γράφαμε ως αγνοούμενο τον πεσόντα δάσκαλό μας Χουσεΐν Ρούσο, ο οποίος σκοτώθηκε το 1963 στην Ομορφίτα. Όμως, κι αυτός ήταν θαμμένος εδώ, στον Κήπο Τεκκέ στην καρδιά της Λευκωσίας. Μπροστά στα μάτια μας. Κανείς δεν είδε, δεν ήξερε να πει; Πέρασε μια χρονική περίοδος μεγαλύτερη από μισό αιώνα. 54 χρόνια. Μετά από 54 χρόνια τον βγάλαμε από τον τάφο στον Κήπο Τεκκέ και τον θάψαμε. Ήταν και αυτό μια ντροπή. Όμως, δεν είδα να ντρέπονται καθόλου εκείνοι που εκφωνούν λόγους πάνω στους τάφους των πεσόντων.

Έχουμε άλλη μια μεγαλύτερη ντροπή. Ιδού, η Νιλγκιούν Ετζβέτ Όρχον. Η κόρη του πρώτου πεσόντος του 1974 Ετζβέτ Γιουσούφ. Ήταν 12 χρόνων όταν πυροβόλησαν και σκότωσαν τον πατέρα της. Πού έθαψαν τον Ετζβέτ; Και εκείνον στον Κήπο Τεκκέ. Στην ταφόπλακα έγραψαν «Ετζβέτ Γιουσούφ». Και η Νιλγκιούν και η οικογένειά της πηγαινοέρχονταν σε εκείνο τον τάφο επί 45 χρόνια. Έβαζαν λουλούδια. Μάλιστα, πήγαν και μαζί με μια οικογένεια Ελληνοκύπριου αγνοούμενου. Πραγματοποιήθηκαν αμοιβαίες επισκέψεις. Η ελληνοκυπριακή οικογένεια καταγόταν από το Καλό Χωριό. Και η Νιλγκιούν πήγε στο κοιμητήριο στο Καλό Χωριό και πήρε λουλούδια. Δεν υπήρχε ο πατέρας της Νιλγκιούν στον τάφο που επισκεπτόταν επί 45 χρόνια ως τον τάφο του πατέρα της στον Κήπο Τεκκέ. Τι υπήρχε; Ένας σωλήνας και το μισό κορμί ενός πεσόντος! Πώς να μην τρελαίνεται ο άνθρωπος; Πώς να μην του σαλεύει; Ο πατέρας της ήταν σε έναν άλλο τάφο με τρεισήμισι άλλους πεσόντες στοιβαγμένους τυχαία ο ένας πάνω στον άλλον. Ναι τρεισήμισι. Διότι έλειπε το μισό του ενός. Το άλλο μισό ήταν στον τάφο με τον σωλήνα που ήταν γραμμένο το όνομα του πατέρα της, αλλά δεν βρισκόταν εκεί ο πατέρας της. Οι τάφοι εκείνοι ανοίχτηκαν με πρωτοβουλία του Μουσταφά Ακιντζί και ενέργειες της Επιτροπής Αγνοουμένων. Και φυσικά με αίτημα της Νιλγκιούν. Η Νιλγκιούν είδε τον πατέρα της μετά από 45 χρόνια. «Δεν υπήρχαν σημάδια από σφαίρες στον λαιμό του, ήταν στο στήθος του και ακόμα και τα λείψανά του ήταν λεβέντικα», είπε. Μετά από 45 χρόνια κηδεύτηκε πάλι στον Κήπο Τεκκέ με μια τελετή. Αυτές είναι πικρές αναμνήσεις που δεν φεύγουν ποτέ μπροστά από τα μάτια του ανθρώπου όσο ζει. Χαράζονται τόσο έντονα στη μνήμη που δεν βγαίνουν ποτέ. Τις μέρες αυτές που μνημονεύονται οι πεσόντες στις 21 Δεκεμβρίου 1963, μήπως έχει άδικο η Νιλκιούν που λέει σε όσους εκφωνούν ομιλίες «θα πάρω εκείνον τον σωλήνα και θα σας τον φέρω στο κεφάλι»;

Η κοινωνική ειρήνη αρχίζει όταν και οι δύο πλευρές μνημονεύουν μαζί τα θύματά τους. Δεν θα γίνει ειρήνη σε αυτό το νησί ενόσω η μια πλευρά γιορτάζει την ημέρα που η άλλη δακρύζει. Δεν θα γίνει και όταν λέγεται «έκαναν και αυτοί, κάναμε και εμείς»! Ποτέ δύο λάθη δεν κάνουν ένα σωστό!