Του Άριστου Μιχαηλίδη, 14 Μαρτίου 2021
Την περασμένη Τρίτη τιμούσαν στα κατεχόμενα την 57η επέτειο «μέρα μνήμης των ηρώων και της αντίστασης της Πάφου», και ο Ερσίν Τατάρ βρήκε την ευκαιρία να μολύνει κι άλλο την ατμόσφαιρα. «Στις 7 Μαρτίου άρχισε η μεγάλη επίθεση εναντίον των Τ/κ της Πάφου», έλεγε και «εκείνες οι επιθέσεις είναι το μεγαλύτερο παράδειγμα γιατί δεν μπορούν να εγκαταλειφθούν και δεν θα εγκαταλειφθούν οι εγγυήσεις της Τουρκίας, που είναι κόκκινη γραμμή, όπως και η παρουσία του τουρκικού στρατού στο νησί». Μιλούσε για τον Μάρτιο του 1964. Ξέχασε, όμως, όλη την προηγούμενη ιστορία και θυμάται μόνο τις επιθέσεις των Ελληνοκυπρίων. Κι αυτό είναι το μεγάλο μας πρόβλημα στην Κύπρο των δυο κοινοτήτων και της σκοτεινής δεκαετίας του ‘60. Όπως ακριβώς το έγραψε ο Σενέρ Λεβέντ λίγες μέρες προηγουμένως, στις 4/3/21: «Δεν θέλουμε και πολύ να θυμόμαστε τα πράγματα για τα οποία ντρεπόμαστε. Θυμόμαστε αυτά που γίνονται σε εμάς, δεν θυμόμαστε αυτά που κάνουμε εμείς». Ακριβώς έτσι. Ο Σενέρ, λοιπόν, έγραφε για τη σφαγή των Κοντεμενιωτών στο Κιόνελι, αναφέροντας ότι στο τουρκοκυπριακό χωριό υπάρχει ακόμα οδός «12 Ιουνίου».
Τι έγινε στις 12 Ιουνίου 1958 και «πέρασε στην ιστορία ως θηριωδία του Κιόνελι»; Με δυο λόγια: Βρετανοί μετέφεραν 35 Ελληνοκύπριους, ο νεότερος ήταν 17 χρονών, και σκόπιμα τους άφησαν στα χωράφια του Κιόνελι, αφού τους περιέφεραν πρώτα στο χωριό για να τους δουν οι Τούρκοι. Στα χωράφια τούς επιτέθηκαν ομάδες Τουρκοκυπρίων κρατώντας ππάλες, λοστούς και άλλα και σκότωσαν οκτώ άτομα και τραυμάτισαν σοβαρά πέντε. «Αυτό ήταν ένα από τα πιο αιματηρά γεγονότα που πυροδότησαν βία ανάμεσα σε Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκυπρίους», γράφει ο Σενέρ. Και αυτό και όσα ακολούθησαν είναι αυτά για τα οποία πρέπει να ντρεπόμαστε και Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Τι ακολούθησε; Όπως τα γράφει ο Σενέρ, ένα μήνα αργότερα, στις 12 Ιουλίου, Τουρκοκύπριοι που ξεκίνησαν να πάνε στη δουλειά τους, στο χωριό Σίντα, έπεσαν σε ενέδρα και γαζώθηκαν με αυτόματα όπλα. Σκοτώθηκαν πέντε Τουρκοκύπριοι και τραυματίστηκαν δύο. Μετά «ήταν η σειρά των Τουρκοκυπρίων για εκδίκηση». Σε καφενείο στον Ομορφίτα Τουρκοκύπριοι άνοιξαν πυρ κατά Ελληνοκυπρίων. Σκοτώθηκαν πέντε Ελληνοκύπριοι.
Έτσι πήγαιναν τα σκοτεινά μας χρόνια. Πάμε τώρα και στην Πάφο. «Στις 7 Μαρτίου άρχισε η μεγάλη επίθεση εναντίον των Τ/κ της Πάφου», λέει ο Τατάρ και λόγω αυτών των επιθέσεων δεν δέχεται κατάργηση των τουρκικών εγγυήσεων και αποχώρηση του κατοχικού στρατού. Αλλά μήπως οι Ελληνοκύπριοι ξεκίνησαν επιθέσεις στα καλά καθούμενα; Αυτών των γεγονότων προηγήθηκαν Ιανουάριο και Φεβρουάριο του ΄64 τα «Επεισόδια της Λοζάν», όπως έμειναν γνωστά. (η «Λοζάν» ήταν τουρκοκυπριακή εταιρεία λεωφορείων). Όπως γράφει ο δημοσιογράφος- ερευνητής Νίκος Παπαναστασίου, «στα πρώτα επεισόδια που δημιούργησαν εκεί Τούρκοι (4/2/64)δ ολοφόνησαν τον διερχόμενο από την περιοχή Κυριάκο Κωνσταντίνου, από τη Χούλου, και τον βιοπαλαιστή Λάμπρο Σιέπη, διανομέα πετρελαίου με μικρό βυτιοφόρο που το έσυρε άλογο. Το επόμενο διάστημα, επίσης, φανατικοί Τούρκοι, τόσο στην πόλη όσο και σε χωριά, προσπάθησαν να νεκρώσουν το τηλεφωνικό δίκτυο της Επαρχίας και να διακόψουν την παροχή ρεύματος. Σκοπός τους να προκληθεί αναταραχή και κλίμα φοβίας και, ως αποτέλεσμα, να υπάρξει μετακίνηση πληθυσμού, που ήταν υποβοηθητική στην προώθηση των τουρκικών διχοτομικών σχεδίων. Σις 14 Φεβρουαρίου ‘64 δολοφονήθηκε στην Πάφο ο Ανδρέας Τσιέλεπος, ενώ πιο πριν ο αρτοποιός Νεόφυτος Μεταξάς, από τη Λέμπα. Στις 14/2 τραυματίστηκε επίσης από τουρκικά πυρά ο Δημήτρης Σμυρλής».
Όλα αυτά πριν από τον Μάρτιο. Στις 7 Μαρτίου από τον μιναρέ του Μούτταλου Τουρκοκύπριοι άρχισαν να πυροβολούν αδιάκριτα, ενώ ένοπλοι πεζοί ξεχύθηκαν στους δρόμους και αιχμαλώτιζαν Ελληνοκυπρίους. Άρπαξαν 268 αμάχους και τους μετέφεραν σε δύο αποθήκες στην οδό Φελλάχογλου. Αυτών των συλλήψεων ακολούθησαν συλλήψεις Τουρκοκυπρίων από Ελληνοκυπρίους και στη συνέχεια έγινε ανταλλαγή αιχμαλώτων. Η ανταλλαγή ολοκληρώθηκε το βράδυ της Κυριακής, και το πρωί της Δευτέρας, που ήταν η Καθαρά Δευτέρα, ξεκίνησε η αντεπίθεση των Ελληνοκυπρίων (ας σημειωθεί ότι οι Ε/κ ήταν οι δυνάμεις του νόμιμου κράτους και οι Τ/κ ήταν οι στασιαστές) για να αναγκάσουν τους Τ/κ να απελευθερώσουν περιοχές που ήλεγχαν, όπως τον μιναρέ στο κέντρο του Κτήματος όπου έστησαν πενηντάρι και θέριζαν περαστικούς, και να περιοριστούν στον Μούτταλο. Πράγμα που έγινε.
Δεν χρειάζονται εδώ οι λεπτομέρειες αυτών των γεγονότων. Ας τα θυμόμαστε επετειακά, για να ξέρουμε τουλάχιστον την πραγματικότητα όπως είναι κι όχι όπως τα παρουσιάζει η κάθε πλευρά, όπως τη βολεύει. Προπάντων, για να μη διαστρεβλώνονται από εκείνους που εξυπηρετούν αλλότριους σκοπούς φορτώνοντας εγκλήματα μόνο στους Ελληνοκυπρίους. Εξυπηρετώντας ουσιαστικά αυτό που εξυπηρετεί και ο Τατάρ. Τη δικαιολόγηση των τουρκικών εγγυήσεων του κατοχικού στρατού. Όλα αυτά, όμως, έγιναν πριν από 60 τόσα χρόνια, από άλλους ανθρώπους, υπό άλλες συνθήκες, δεν είναι δυνατό σήμερα να μας καθοδηγούν και να καθορίζουν το παρόν και το μέλλον μας. Να τα αφήσουμε πίσω μας για να πάμε μπροστά. Αλλιώς θα τα ξαναζήσουμε.
aristosm@phileleftheros.com