08 Απριλίου 2021
Με το θέμα των Χασαμπουλιών ασχολήθηκε το βράδυ της Παρασκευής η ερευνητική εκπομπή του ΡΙΚ 1, «Αποτυπώματα», με τον Χριστόδουλο Χριστοδούλου. Όσες φορές κι αν ακούσει κανείς για την πρώτη γνωστή εγκληματική οργάνωση στην Κύπρο (1887-1897), που συνδέθηκε με πολλαπλές ληστείες, δολοφονίες, βιασμούς, αλλά και αρπαγές γυναικών, η δύναμη του θέματος παραμένει αμείωτη, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον μεγάλων και μικρών. Είναι λίγο το δελεαστικό ταξίδι σε ένα κυπριακό «Φαρ Ουέστ», λίγο το οικείο θέμα της αχαλίνωτης παρανομίας και ασυδοσίας, το οποίο (αλίμονο μας!) ευημερεί παλαιόθεν σε αυτό το νησί, λίγο η μυθική υπόσταση που έχει λάβει η συγκεκριμένη συμμορία, μέσα από την αφήγηση των εγκληματικών κατορθωμάτων της από το λαό, αρχής γενομένης με τους στίχους των παραδοσιακών μας ποιητάρηδων.
Το εκπληκτικό ήταν που η εκπομπή κατάφερε να μας προσφέρει κάτι που σπάνια συναντάμε στις μέρες μας, την τέχνη της αφήγησης από τον φιλοξενούμενο Νέαρχο Νεάρχου, ερευνητή και συγγραφέα. Μάλιστα, χωρίς τη συνοδεία βίντεο ή άλλου εφέ, που θα αδυνάτιζε το εκτόπισμα της αφήγησής του. Αξίζει να τονίσουμε ότι χωρίς να πάρει σημειώσεις στο στούντιο, αλλά από μνήμης, όπως οι αρχαίοι ραψωδοί, ο κ. Νεάρχου ύφαινε για μία περίπου ώρα παραστατικά την πλοκή της δράσης των Χασαμπουλιών στην κοιλάδα του Διαρίζου. Βεντέτες, καρτέρι με όπλα, ανταλλαγές πυρών, όρκοι φονικών, απαγωγές γυναικών, βιασμοί, μυστικά λημέρια στα βουνά, συγκαλύψεις, τρομοκρατία κ.α. «Όταν στην Πάφο εκείνης της εποχής ήταν θέμα παλληκαριάς για να επιβιώσεις», μας διαβεβαίωνε ο κ. Νεάρχου. Στη συνέχεια της αφήγησης η λύση του προβλήματος, με ριζικά μέτρα από τις Αρχές: απομάκρυνση όλων των ντόπιων αστυνομικών, οι οποίοι είχαν δεσμούς με τους εγκληματίες και παραδειγματικές τιμωρίες όσων πολιτών συνεργάζονταν μαζί τους. Σιγά – σιγά ήρθε η κάθαρση και η τιμωρία του εγκληματικού στοιχείου, που για μία δεκαετία βασάνιζε 40 περίπου χωριά της περιοχής. Με τη μάχη στο Πισσούρι, αλλά και τη σύλληψη των τελευταίων δύο μελών, για να οδηγηθούν με πομπή έφιππων αστυνομικών στους δρόμους της πόλης της Πάφου, ενώπιον πλήθους κόσμου, όλων των κοινωνικών στρωμάτων, που έτρεξε για το θέαμα, στοιβαγμένο ένθεν κι ένθεν του δρόμου.
Λέγεται ότι η κατανόηση του παρελθόντος είναι συχνά το κλειδί για τη νοηματοδότηση του παρόντος. Μέσα από τη μελέτη των αλλοτινών συμμοριών, εύλογα θα ανάβλυζε και το ερώτημα ποια είναι τα σημερινά Χασαμπουλιά της Κύπρου. Με παρόμοιες μαφιόζικες τακτικές στη δράση τους, διεκδικώντας τον έλεγχο μιας επικράτειας σε μια κοινότητα που συμμετέχουν, κλείνοντας στόματα για να δρουν ανενόχλητοι, ανήθικοι και άνομοι, σε κοινωνίες που βέβαια στερούνται ισχυρές δυνάμεις νόμου και τάξης.
Σε ποιους άλλους θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε, εάν ανατρέξουμε στην επικαιρότητα, εκτός από όσους συνδέονται με τα εγκλήματα των χρυσών διαβατηρίων, αλλά και των διαπλοκών με τις τράπεζες (το γνωστό φαγοπότι με τις διαγραφές δανείων), κομμάτι των οποίων είναι και το θέμα της διαπλοκής των πολιτικών με τον Συνεργατισμό, που συζητείται έντονα αυτές τις μέρες; Σήμερα τέτοιες συμμορίες δεν κρύβονται σε βουνά και χαράδρες, όπως τα Χασαμπουλιά, αλλά σε νόμους και διατάγματα, περίτεχνα στημένα για να βολεύουν εαυτούς και φίλους. Κρύβονται με τη σιωπή όσων οφείλουν να επιβάλλουν τους νόμους. Δεν ασελγούν εις βάρος γυναικών, αλλά εις βάρος της αξιοπρέπειας της Κυπριακής Δημοκρατίας και των πολιτών της.
Όπως και τότε, χρειαζόμαστε επειγόντως και σήμερα έναν αστυνόμο Μαυροκορδάτο κι έναν επιθεωρητή Τελεβάντο, για να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, αποφασισμένοι να επιβάλουν το νόμο και την τάξη. Μόνο έτσι θα επιλυθούν προβλήματα που βασανίζουν τα τελευταία οκτώ τουλάχιστον χρόνια (μετά την οικονομική κατάρρευση) την κυπριακή κοινωνία.
pavlos.neophytou@phileleftheros.com