Πόση ιστορική αλήθεια αντέχουμε;

Σε κάθε εθνική επέτειο αναφύεται και η συζήτηση για το πόσο αλήθεια είναι αυτά που τιμούμε και γιορτάζουμε. Ιστορικοί, ακαδημαϊκοί, συγγραφείς και άλλοι επιδίδονται σε ατέρμονες συζητήσεις για το πως γράφεται η ιστορία και πόση δόση αλήθειας πρέπει να εμπεριέχει. 

Φέτος, με το στρογγύλεμα του χρόνου, εκτός από τη μεγέθυνση της συγκίνησης, πιο έντονη ήταν κι η συζήτηση περί ιστορικής αλήθειας. Πολλοί έριξαν στο σκηνικό τις σφαγές μουσουλμάνων από χριστιανούς στην Τριπολιτσά όπως αυτές περιγράφονται από τον Κολοκοτρώνη, το ρόλο των ξένων δυνάμεων, τον αλληλοσπαραγμό και τη δολοφονία του Καποδίστρια.

Ο Κωστής Παπαγιώργης, είχε χαρακτηρίσει την επανάσταση του ΄21 ως «πανεθνικό εμφύλιο, ο οποίος κατ’ ευφημισμόν βαπτίσθηκε επανάσταση από τους ιδεολόγους ιστορικούς». Τα λόγια του επαναλαμβάνει κι ο Νίκος Δήμου υποστηρίζοντας πως η επανάσταση απέτυχε επειδή οι Έλληνες πολεμούσαν περισσότερο μεταξύ τους, παρά με τους Τούρκους και πως ελευθερωθήκαμε μόνο χάρη στην απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων και τη δράση τους στην ναυμαχία του Ναβαρίνου «που ήταν η πρώτη – και η καλύτερη –’ανθρωπιστική επέμβαση’ της ιστορίας». Κι υποστηρίζει, όπως και αρκετοί άλλοι, πως ο ελληνικός λαός θα ωριμάσει μόνο όταν διδαχτεί την αλήθεια.

Αντίθετα, η Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, χωρίς να παραγνωρίζει τα ιστορικά στοιχεία, υποστηρίζει πως  όλες οι χώρες έχουν ανάγκη από ένα εθνικό αφήγημα και πως οι λαοί πρέπει να διδάσκονται μια ιστορία αυτοεκτίμησης που να καταγράφεται σε μνημεία, να γίνεται παρέλαση και εθνική επέτειος. «Είτε είναι ‘αλήθεια’ είτε δεν είναι αλήθεια: η ιστορική αλήθεια είναι, έτσι κι αλλιώς, φευγαλέα. Το να προσπαθούμε να αναθεωρήσουμε το αφήγημα του ’21 είναι παράλογο και επιβλαβές. Για μας τους Έλληνες, συνεχίζει η Αρβελέρ, το 1821 είναι η ανάσταση, η άνοιξη, ο Ευαγγελισμός, αλλά και η οργάνωση του κράτους. Αυτό είναι το εθνικό μας αφήγημα, ό,τι και αν λένε οι συνάδελφοί μου για την ‘ιστορική αλήθεια’. Και, εν πάση περιπτώσει, η ιστορική αλήθεια δείχνει τρία πράγματα: ότι η εξέγερση ήταν παλλαϊκή, ότι η Ελλάδα μπαίνει στον διεθνή χώρο και ότι είμαστε Ευρώπη και όχι Ανατολή, άρα κράτος που εισέρχεται στον σύγχρονο κόσμο».

Κι η συζήτηση δεν καταλήγει πουθενά. Πάντοτε θα υπάρχουν δύο σχολές, ενώ ταυτόχρονα -όσο ξεμακραίνουμε από τα γεγονότα- όλο και κάποιοι βλέπουν πράγματα που ήταν καλυμμένα και αποστασιοποιούνται, ενώ άλλοι όλο και πιο πολύ πιάνονται από τους συμβολισμούς του παρελθόντος. Κάποτε όμως θα πρέπει να καταφέρουμε να αντλούμε αυτοπεποίθηση κι από τα επιτεύγματα του σήμερα. «Ας γιορτάσουμε, κοιτάζοντας τον καθρέφτη, όχι μόνο τα κάδρα των προγόνων» γράφει ο Ελλαδίτης δημοσιογράφος Κώστας Γιαννακίδης.