Ας ασχοληθούμε και με τον μικρόκοσμο. Ακμή της άνοιξης που είναι αυτή την περίοδο, με την ανθοφορία και το βουητό που τη συντροφεύει στο απόγειο, ας στραφούμε στο χαρισματικό εκείνο έντομο που για αιώνες ωφελεί τον άνθρωπο όσο κανένα άλλο. Είναι ασφαλώς η μέλισσα. Όχι όμως οποιαδήποτε, γιατί, όπως και στους ανθρώπους, συναντάμε κι εδώ φυλές. Πρόκειται για τη δική μας, την κυπριακή μέλισσα, που αναγνωρίστηκε και ταξινομήθηκε το 1879 από τον Αύγουστο Πόλμαν, σε μία περίοδο εξάπλωσης της φήμης της ανά το παγκόσμιο, και φέρει το επιστημονικό όνομα Apis mellifera cypria. Λόγω των χαρισμάτων της, στο παρελθόν είχε μεγάλη φήμη στους μελισσοκόμους της Ευρώπης και της Αμερικής, Μάλιστα στα τέλη του 19ου αιώνα έφτασε σε σημείο να είναι μαζί με μία ιταλική, υποψήφια φυλή για την ανάπτυξη της μελισσοκομίας στις ΗΠΑ, μετά από τα μελισσοκομικά ταξίδια των Frank Benton και David Allanson Jones στην Κύπρο, μεταξύ 1879 και 1882. Στις μέρες μας όμως δέχεται κυνήγι εξαφάνισης από μελισσοκόμους του νησιού, μέσω της ανεξέλεγκτης εισαγωγής ξένων φυλών μελισσών.
Η κυπριακή μέλισσα, ευερέθιστη και επιθετική από τη φύση της, λόγω της αιώνιας πάλης με τη σαρκοφάγο εχθρό της, την ανατολική σφήκα Vespa Orientalis (ο γνωστός «σφήκουος»), τα τελευταία χρόνια έχει παρεξηγηθεί και καταδικαστεί σε τόσο μεγάλο βαθμό, που απειλείται η συνέχειά της στο νησί. Στον χώρο, δηλαδή, όπου με το πέρασμα των χρόνων απέκτησε εκείνες τις μοναδικές ιδιότητες που ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες συνθήκες του. Είναι η μέλισσα που φρόντιζαν για αιώνες οι πρόγονοί μας στα παραδοσιακά τζιβέρτια.
Την ίδια ώρα, τόσο το Τμήμα Γεωργίας όσο και οι δύο σύνδεσμοι μελισσοκόμων, σε αντίθεση με το παρελθόν, δεν αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες. Εδώ αξίζει να αντιπαραθέσουμε τη Σλοβενία, η οποία φρόντισε να ρυθμίσει την απαγόρευση εισαγωγής ξένων φυλών, προκειμένου να υπάρχει προστασία για την καρνιολική μέλισσα (Apis mellifera carnica).
Τις προάλλες, όταν επισκέφτηκα το γραφείο του Τμήματος Γεωργίας, λειτουργός για πρώτη φορά μού εξέφρασε αμφιβολίες για τον αν υπάρχει σήμερα κυπριακή μέλισσα. Την ίδια άποψη έχουν σήμερα πολλοί μελισσοκόμοι της Κύπρου, ενώ για άλλους η ντόπια φυλή υπάρχει, αλλά «μπασταρδεμένη», εξαιτίας της εισαγωγής ξένου γενετικού υλικού. Παρ’ όλ’ αυτά, το Τμήμα Γεωργίας συνεχίζει να εκδίδει ενημερωτικό φυλλάδιο, όπου γίνεται λόγος για ύπαρξη κυπριακής φυλής και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της. Αναμφίβολα, τις απαντήσεις μόνο επιστήμονες του τομέα μπορούν να τις δώσουν και κανένας άλλος. Αλλά τους ακούμε;
Κύριε Καδή, απευθύνομαι προς εσάς, που δεν είστε μόνο αρμόδιος υπουργός, αλλά και Βιολόγος, με αξιόλογο επιστημονικό – ερευνητικό έργο, ώστε επιτέλους το Τμήμα Γεωργίας να δει με σοβαρότητα το θέμα. Το ζήτημα, όπως αντιλαμβάνεστε, είναι ηθικό. Έχει να κάνει με το αν αυτή η φυλή μελισσών, με τις ιδιαιτερότητες που ανέπτυξε στον τόπο μας και τη σχέση της με τους κατοίκους, έχει δικαίωμα να υπάρχει στο μέλλον. Δυστυχώς φαίνεται ότι η κυπριακή μελισσοκομία βαδίζει σε αχαρτογράφητα νερά, χωρίς να συμπορεύεται με την επιστημονική κοινότητα (πληρώνουμε, βλέπετε, το λάθος να μην έχουμε στο νησί πανεπιστημιακή έδρα του μελισσοκομικού κλάδου, που να συνεργάζεται με το υπουργείο και τους οργανωμένους μελισσοκόμους), που πιστεύει ότι η ιδανική φυλή είναι η ντόπια. Σήμερα πολλά ευρωπαϊκά και μη κράτη οργανώνουν προγράμματα βελτίωσης – διατήρησης ντόπιων υποειδών μελισσών. Αντιθέτως, η Κύπρος δεν διαθέτει οργανωμένο σύστημα επιλογής – παραγωγής βασιλισσών μελισσών από ντόπιους πληθυσμούς.
Ο άγνωστος κίνδυνος για την κυπριακή μέλισσα αξίζει της προσοχής όλων. Πάλι βλέπουμε την καταστροφική παρέμβαση του ανθρώπου. Αυτή τη φορά εις βάρος ενός εντόμου, που έχει ζήσει με τους κατοίκους της Κύπρου για αιώνες, και τους έχει ωφελήσει όσο κανένα άλλο.