Η Πενταμερής και τα αδιέξοδα της

Του: Στέφανου Κωνσταντινίδη, 05 Δεκεμβρίου 2020

Ενώ η Αθήνα φαίνεται να το παζαρεύει ακόμη με το διάλογο που θέλουν να της επιβάλουν Γερμανοί, Αμερικανοί και ΝΑΤΟ με όρους ευνοϊκούς για την Τουρκία, η Λευκωσία έχει ενδώσει και εκτός απροόπτου οδηγούμαστε σε μια νέα Πενταμερή. Η Αμερικανίδα Τζέιν Χολ Λουτ αντιπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών βρισκόταν στη Λευκωσία την εβδομάδα που μας πέρασε όπου συνάντησε τους Αναστασιάδη και Τατάρ για να διαπιστώσει τις προθέσεις τους για ένα νέο γύρο συνομιλιών. Από τη Λευκωσία η Λουτ πήγε στην Αθήνα ενώ εκκρεμεί πάντα η επίσκεψη της στην Άγκυρα. Που μάλλον θα γίνει μετά το Συμβούλιο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διότι η Άγκυρα εκβιάζει για να αποφύγει τις κυρώσεις που ούτως ή άλλως φαίνεται ότι δεν θα επιβληθούν ούτε και αυτή τη φορά, αφού η Γερμανία απλώνει ήδη ασπίδα προστασίας στον Ερντογάν. Άλλωστε η Λευκωσία δεν μπορεί να αξιώνει κυρώσεις από τη στιγμή που διαβουλεύεται για νέα Πενταμερή, η δε Αθήνα θα αρκεστεί σε λόγους παρηγορητικούς από τους Γερμανούς, το ΝΑΤΟ και τους Γερμανούς.

Το τοπίο για τη νέα Πενταμερή παραμένει θολό. Η Άγκυρα μετά και τα τετελεσμένα στην Αμμόχωστο προχωρεί κανονικά στους σχεδιασμούς της και προβάλλει τη λύση δύο κρατών αλλά με ένα συνομοσπονδιακό δεσμό που θα της επιτρέπει τον έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου. Και βεβαίως μόνιμος στόχος η κατάλυση του νόμιμου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η οποία θα καταστεί ένα κρατίδιο ισότιμο με το κατοχικό μόρφωμα.

Όσοι υποστηρίζουν ότι η Τουρκία επιδιώκει διχοτόμηση είτε στερούνται της στοιχειώδους πολιτικής λογικής, είτε το πιο πιθανό χρησιμοποιούν αυτό το επιχείρημα ως εκφοβισμό για την επιβολή της όποιας λύσης. Η Τουρκία ουδέποτε θα δεχτεί διχοτόμηση που θα επέτρεπε σε ένα ελεύθερο κράτος να απειλεί με συμμαχίες το μαλακό υπογάστριο της και να ανατρέπει τους σχεδιασμούς της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Στην ελληνική πλευρά, η Λευκωσία αποφασίζει μόνη να οδεύσει σε Πενταμερή με την Αθήνα να παρακολουθεί εκ του μακρόθεν! Και αποφασίζει χωρίς σχέδιο και πυξίδα και με αποδοχή των τετελεσμένων στην κυπριακή ΑΟΖ και στην Αμμόχωστο. Και με τους Βρετανούς να καθοδηγούν από τα παρασκήνια και να εξυπηρετούν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους τουρκικούς σχεδιασμούς. Πρόκειται για αποδοχή της τουρκικής στρατηγικής εκβιασμού και νομιμοποίησης του τουρκικού μπούλινγκ. Ταυτόχρονα διευκολύνονται οι γερμανικοί και αμερικανικοί χειρισμοί και δίνεται άλλοθι στην Ευρωπαϊκή Ένωση να νίπτει τας χείρας της.

Το τι θα διαπραγματευτεί ο Αναστασιάδης, κανείς δεν το ξέρει, ενώ οι φήμες οργιάζουν για τις υποτιθέμενες επαφές που είχε με τον Τσαβούσογλου. Ακόμη και ο υπουργός του των Εξωτερικών μίλησε για χαλαρή ομοσπονδία. Πόσο μακριά είναι από τη συνομοσπονδία που προτείνουν οι Τούρκοι; Αλλά μήπως και η διζωνική στη βάση φυλετικών κριτηρίων και με όσες παραχωρήσεις έχουν γίνει δεν καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα των δύο κρατών με συνομοσπονδιακό μανδύα και τουρκικό έλεγχο; Στο τέλος παίζοντας με τις λέξεις θα χρειαστούμε κάποιο σημειολόγο να μας εξηγήσει τα σημαινόμενα των σημαινόντων!

Είναι απορίας άξιο πως δεν αντιλαμβάνονται κάποιοι ότι έχουμε οδηγηθεί να διαπραγματευόμαστε ποια από τα κατοχικά δεδομένα θα νομιμοποιήσουμε με την υπογραφή μας, είτε με διζωνική, είτε με χαλαρή ομοσπονδία. Και ότι από μια τέτοια λύση θα προκύψει ένα μη βιώσιμο συνταγματικό και πολιτικό τερατούργημα και η Κύπρος στο σύνολο της θα μετατραπεί σε νέο-οθωμανικό προτεκτοράτο. Το θέμα είναι μέσα από μια λύση να προκύψει ένα κανονικό κράτος. Και δεν έχει μεγάλη σημασία αν αυτό το κράτος θα είναι ενιαίο ή ομοσπονδιακό. Σίγουρα σε ένα τόπο που πληθυσμιακά δεν ξεπερνά τη γειτονιά μιας μεγαλούπολης δεν χρειάζεται να είναι κανείς δεινός συνταγματολόγος για να καταλάβει ότι το ομοσπονδιακό μοντέλο είναι αχρείαστο. Έστω όμως ότι γίνεται δεκτό. Αλλά σε αυτή την περίπτωση δεν μπορεί να οικοδομηθεί σε φυλετικά κριτήρια που θα παραβιάζουν στοιχειώδεις δημοκρατικούς κανόνες και ανθρώπινα δικαιώματα και επιπλέον θα είναι το εφαλτήριο του νέο-οθωμανικού ελέγχου του νησιού με προοπτική Αλεξανδρετοποίησης. Υπάρχουν χίλιοι και ένας τρόποι να προστατευτούν τα όποια δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων χωρίς να καταπατηθούν αυτά της πλειοψηφίας.

Φέρνω συχνά το παράδειγμα του Καναδά όπου το ομοσπονδιακό σύστημα επιτρέπει, όχι με συνταγματικό διακανονισμό αλλά με τις πολιτικές ισορροπίες που δημιουργούνται, κοινά κόμματα, κοινούς θεσμούς κ.λπ., την εναλλαγή και στην πρωθυπουργία και σε υπουργικά χαρτοφυλάκια και σε άλλες σημαντικές θεσμικές θέσεις. Με τους Γαλλόφωνους να μη ξεπερνούν το 25%. Είναι ό,τι συμβαίνει και στις ΗΠΑ. Και δεν υπάρχει λόγος να μη συμβεί και στην Κύπρο από την στιγμή που δεν θα υπάρχει η τουρκική κηδεμονία. Δεν θα εκλέγεται για παράδειγμα Πρόεδρος με φυλετικά κριτήρια αλλά με πολιτικά. Τα κόμματα δεν θα είναι φυλετικά αλλά πολιτικά-ιδεολογικά. Και αυτός που θα εκλέγεται θα είναι πολίτης Κύπριος που θα εκπροσωπεί μια πολιτική τάση. Δεν θα γίνουν όλα αυτά σε μια μέρα, θα ήταν ακόμη δυνατό να προβλεφθεί και μεταβατική περίοδος. Και υπάρχει και το ευρωπαϊκό πλαίσιο που θα διευκολύνει τη δημοκρατική λύση.

Τίποτε όμως από όλα αυτά δεν μπορούν να γίνουν όσο δεν τοποθετείται το θέμα στη σωστή του βάση και διαπραγματευόμαστε για τη νομιμοποίηση των κατοχικών δεδομένων. Ένα κανονικό κράτος σημαίνει απαλλαγή από την Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη και απόσυρση του τουρκικού στρατού κατοχής. Αυτός είναι ο δρόμος. Εξάλλου, κάποτε θα πρέπει να το κατανοήσουμε ότι η Τουρκία δεν βρίσκεται στην Κύπρο για να προστατεύσει τους Τουρκοκύπριους αλλά τα δικά της συμφέροντα. Εξυπακούεται βεβαίως ότι ένα κανονικό κράτος θα έχει κανονικές σχέσεις και με την ίδια την Τουρκία. Και κανονικές σχέσεις σημαίνει και την εξυπηρέτηση των αμοιβαίων συμφερόντων στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας.

Για την ώρα επείγει ο Αναστασιάδης και η κυβέρνηση του αντί να σπαταλούν δυνάμεις για να κυνηγούν τον Γενικό Ελεγκτή, να φροντίσουν να αποκαταστήσουν τη διεθνή εικόνα της χώρας που έχει σπιλωθεί από τη διαφθορά και τα σκάνδαλα. Και το πολιτικό σύστημα σε συνεννόηση και με την Αθήνα να ξεφύγει από τους βρετανικούς σχεδιασμούς οθωμανοποίησης και να επαναχαράξει μια διαφορετική πολιτική στο Κυπριακό.

*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019

stephanos.constantinides@gmail.com

Στέφανος Κωνσταντινίδης