Σκέφτομαι την πατρίδα μας καθώς παρακολουθώ με ένα βαθύ εσωτερικό ψυχοπλάκωμα τις βαρβαρότητες που γίνονται στην ταινία που βλέπω. Παντού μέσα στο αίμα. Πτώματα με κομματιασμένα όργανα. Στρατιώτες που βιάζουν ομαδικά ένα αιχμάλωτο κορίτσι. Όλα αυτά βιώθηκαν και στη δική μου πατρίδα. Γυρίστηκαν πολλές ταινίες σε σχέση με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο αμερικανικός εμφύλιος πόλεμος. Ο πόλεμος του Βιετνάμ. Αιματηροί πόλεμοι στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική, στην Ασία. Πόλεμοι στη Γιουγκοσλαβία που έγινε κομμάτια. Πολλές φορές μεταφέρθηκαν στο λευκό πανί. Εμείς δεν κάναμε μια τέτοια ταινία. Είναι ακριβή υπόθεση μια ταινία. Όταν παρακολουθώ όσα συμβαίνουν αλλού, περνούν από το μυαλό μου σενάρια σάμπως και θα γυρίσω και εγώ ταινία. Θα γύριζα μια ταινία για παράδειγμα. Με το όνομα «Άσσια». Άλλη μια ταινία: «Τόχνη». Και ύστερα άλλη μια: «Ματωμένο μπάνιο».
Οι Νορβηγοί έκαναν μια ταινία, λέει. «22 Ιουλίου 2011». Αυτή η ημερομηνία δεν θα ξεχαστεί ποτέ στη Νορβηγία. Δολοφονήθηκαν 77 άτομα σε κατασκήνωση νεολαίας στο νησί Ουτόγια εκείνη την ημέρα. Είναι το μεγαλύτερο έγκλημα που γνώρισε η Νορβηγία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο ψυχρός δολοφόνος Μπρέιβικ συνελήφθη μετά από το έγκλημα που διέπραξε με επιτυχία. Υπήρχαν και 242 τραυματίες, όχι μόνο 77 νεκροί. Διηγήθηκε με ψυχραιμία στο δικαστήριο πώς διέπραξε αυτό το έγκλημα. Είπε: «Κάποιοι από αυτούς είχαν παγώσει τελείως. Δεν μπορούσαν να φύγουν. Δύο από αυτούς είχαν μαζευτεί τελείως. Καθώς γέμιζα ξανά το όπλο μου με ικέτευαν λέγοντας μην μας σκοτώσεις. Τους πυροβόλησα στο κεφάλι. Μερικοί από αυτούς προσποιούνταν τους νεκρούς. Όμως, ήξερα ότι δεν τους είχα πυροβολήσει προηγουμένως. Τους πυροβόλησα και αυτούς». Η ανώτατη ποινή φυλάκισης στη Νορβηγία είναι 21 χρόνια. Αυτή είναι η ποινή που επιβλήθηκε στον Μπρέιβικ. Πέρασε τα δέκα χρόνια. Τώρα είναι 43 χρόνων. Άρα θα αφεθεί ελεύθερος σε ηλικία 54 χρόνων.
Όπως βλέπετε, μπορούν να υπάρξουν τέτοιες τραγωδίες ακόμα και σε μια χώρα όπου η ανθρωπότητα πέτυχε το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο. Άρα κανένα μέρος δεν είναι ασφαλές. Όσο υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και αν έχει ο άνθρωπος, είναι πάντα ο ίδιος άνθρωπος ενόσω δεν απαλλάσσεται από τους διαβόλους που βρίσκονται μέσα του. Αν η Εβραία γυναίκα, η οποία σώθηκε από το πιο γνωστό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χίτλερ, το Άουσβιτς, και τώρα είναι σε ηλικία εκατό χρόνων, κοιτάζει τον σημερινό κόσμο και λέει ότι «η ανθρωπότητα δεν άντλησε καθόλου διδάγματα απ’ αυτό τον πόλεμο», τι άλλο μπορεί να έχω εγώ να πω; Ζούμε σε ένα μικρό νησί στο μέσο της Μεσογείου και ακόμα δεν μπορέσαμε να πετάξουμε από μέσα μας τον φόβο μιας νέας τραγωδίας. Ρωτώ έναν νεαρό: «Θα γίνει ξανά πόλεμος σε αυτό το νησί;» «Θα γίνει», λέει. «Πώς δηλαδή;» Εξηγεί: «Η δικτατορία στην Τουρκία θα τερματιστεί με έναν αιματηρό πόλεμο. Διότι κανένας δικτάτορας δεν αφήνει το Προεδρικό Μέγαρο χωρίς αίμα. Αν ξεσπάσει ένας τέτοιος εμφύλιος πόλεμος στην Τουρκία, οι Ελληνοκύπριοι μπορεί να επιχειρήσουν να πάρουν πίσω με τη βία των όπλων τα εδάφη που έχασαν».
Δεν μπορώ να ξέρω πόσοι σκέφτονται με αυτό τον τρόπο, όμως δεν είναι λίγοι νομίζω. Άλλωστε εκείνοι που θέλουν να μην φύγει ποτέ ο τουρκικός στρατός από το νησί και να συνεχιστούν εσαεί οι εγγυήσεις, γι’ αυτό τον λόγο το θέλουν.
Εδώ να πάρουμε μια ανάσα και να στείλουμε χαιρετίσματα στους καταγόμενους από τον Άγιο Σέργιο. Χάρηκαν πολύ όταν ανακοινώθηκε ότι υπάρχει πολύ χαμηλό ρίσκο να προσβληθούν με κορωνοϊό όσοι πίνουν ποτό. «Εμείς πίνουμε, ας έχουν έγνοια όσοι δεν πίνουν», λένε. Όταν ο γνωστός Αρμένιος συγγραφέας Ουίλιαμ Σάρογιαν ήρθε να γυρίσει και να δει τα εδάφη των παππούδων του στην Τουρκία, είχε πει το εξής όταν είδε ότι ισοπεδώθηκαν οι παλιές του αναμνήσεις: «Δεν υπάρχει τίποτε να κάνουμε. Ας πιούμε» Οι Κύπριοι ανάβουν πιο πολύ τα μαγκάλια τους σήμερα που κλείστηκαν στο σπίτι. Και μου φαίνεται ότι καταναλώνουν περισσότερο ποτό.
Έγινε μια δημοσκόπηση στον νότο, λέει. Η συντριπτική πλειοψηφία των νέων δεν εμπιστεύονται τους πολιτικούς, λέει. Πιστεύουν ότι δεν σκέφτονται τίποτε άλλο εκτός από την καρέκλα τους. Οι διαμένοντες στον βορρά. Τους εμπιστεύονται; Και εκείνοι εμπιστεύονται μόνο τα δικά τους κόμματα. Πότε θα σωθούν; Όταν μάθουν να μην τα εμπιστεύονται πολύ και αυτά! Ας είναι το όνομα αυτής της ταινίας «Πλάνη» ή «Μεταμέλεια»!