ΣΕΝΕΡ ΛΕΒΕΝΤ, 12/04/2021
Ρωτά ο αγαπητός φίλος μου: «Ποιος ήταν που προκάλεσε την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από τις κοινές συντεχνίες κάποτε; Μήπως δεν ήταν οι κομουνιστές Ελληνοκύπριοι συνδικαλιστές που επιδίωκαν την ένωση; Δεν ήταν το ΑΚΕΛ που προσκολλήθηκε στην ένωση; Δεν ήταν το ιδανικό της ένωσης που προκάλεσε δολοφονίες πατριωτών Τουρκοκυπρίων;» Από πού ξεκίνησε αυτή η συζήτηση; Μόλις ξεκίνησαν οι βαριές προσβολές εναντίον του δρος Κιουτσιούκ από έναν συγγραφέα στην Τουρκία. Ακόμα και εκείνοι που δεν θαύμαζαν τον δρα Κιουτσιούκ, τον υπερασπίστηκαν ενάντια σε αυτή την προσβολή. Εξοργίστηκαν πολύ. Έστω και αν δεν τους άρεσε η πολιτική γραμμή του γιατρού, δεν θα μπορούσαν να μείνουν σιωπηλοί μπροστά σε αυτή τη φωνή που ακούστηκε από την Τουρκία. Κάποιοι από αυτό θίχτηκαν. Ο δρ Κιουτσιούκ δεν είναι άνθρωπος για να τον υπερασπίζεται κανείς, λένε. Ήταν αντικομουνιστής. Δεν ήταν ειρηνόφιλος, λένε. Κάποτε, όταν έμαθε ότι οι Ντενκτάς και Γιωρκάτζης καθάριζαν κομουνιστές παίρνοντας χρήματα από τη CIA, είπε κουβέντες όπως «να δώσουν σε εμένα αυτά τα χρήματα, εγώ θα κάνω καλύτερα αυτή τη δουλειά».
Κατόπιν τούτου, ο αγαπητός μου φίλος απηύθυνε μερικές ερωτήσεις σε όσους τα λένε αυτά και ζήτησε απάντηση. Είπε το εξής: «Τι έπρεπε να κάνουμε; Έπρεπε να αποδεχτούμε την ένωση; Έπρεπε να πούμε εντάξει στην ένωση; Τι να έκανε αυτή η κοινότητα; Τι να έκανε ο δρ Κιουτσιούκ;» Αυτές οι ερωτήσεις απευθύνονται ταυτοχρόνως και σε εκείνους που επικρίνουν σφοδρά την Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης (ΤΜΤ). «Αν ήσασταν εσείς, τι θα κάνατε;», τους ρωτά. «Αυτό που μας έσπρωξε πρώτα στην αγκαλιά των Άγγλων και μετά της Τουρκίας ήταν το ιδανικό των Ελληνοκυπρίων για ένωση», λέει. Αληθεύει; Αληθεύει! Μήπως υπήρχε άλλη λύση εκτός από την αντίσταση κατά της ένωσης; Η τουρκοκυπριακή ηγεσία ήταν αυτή που κατέστησε την Τουρκία εμπλεκόμενο μέρος στην Κύπρο. Έτρεξαν στην Άγκυρα και ζήτησαν βοήθεια. Η Τουρκία το άρπαξε στον αέρα αυτό. Η Κύπρος ανακηρύχθηκε «εθνική υπόθεση».
Τόσο το ΑΚΕΛ όσο και οι Ελληνοκύπριοι συνδικαλιστές έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή των Τουρκοκυπρίων μελών τους με το αίτημα για ένωση. Τους έριξαν στη φωτιά. Τους έκαναν στόχο των σφαιρών της ΤΜΤ. Ο Ντερβίς Καβάζογλου και οι σύντροφοί του ήταν πολύ ενοχλημένοι για την υποστήριξη της ένωσης από το ΑΚΕΛ. Όμως, τι θα μπορούσαν να κάνουν; Από τη μια η οργάνωση που είχε σηκώσει τα μανίκια της για να τους σκοτώσει. Και από την άλλη οι σύντροφοι υποστηρικτές της ένωσης. Ανάμεσα σε δύο πυρά. Οι σύντροφοι δεν ήταν στον σωστό δρόμο. Οι δε τουρκική πλευρά είχε αγκαλιάσει τη διχοτόμηση. Ούτε στον ένα, ούτε στον άλλο υπήρχε χαΐρι. Μήπως ήταν εύκολο να αγωνιστεί κανείς για την ανεξαρτησία σε μια τέτοια κατάσταση;
Να απαντήσω εγώ την ερώτηση του αγαπητού μου φίλου. Που ρωτά τι θα μπορούσε να κάνει ο δρ Κιουτσιούκ, τι θα μπορούσαν να κάνουν οι Τουρκοκύπριοι. Δηλαδή, μήπως είχαν άλλη λύση εκτός από το να ριχτούν στην αγκαλιά των Άγγλων και να καταφύγουν στην Τουρκία; Κατά την άποψή μου, είχαν. Θα μπορούσαν να υποστήριζαν την ανεξαρτησία σε απάντηση της ένωσης. Την ανεξαρτησία της Κύπρου. Τα χρόνια εκείνα είχαν ενταθεί παγκοσμίως οι εθνικοί αγώνες για απελευθέρωση και ανεξαρτησία. Η ανεξαρτησία, και μάλιστα η ανεξαρτησία από τους αποικιοκράτες, ήταν μια έννοια που τύγχανε μεγάλου σεβασμού. Σίγουρα θα τύγχανε σεβασμού έναντι της ένωσης. Ο κόσμος δεν θα μπορούσε να έμενε αδιάφορος σε αυτό. Η Σοβιετική Ένωση για παράδειγμα. Μήπως θα μπορούσε να γύριζε την πλάτη της σε εκείνους που ζητούσαν ανεξαρτησία και να στήριζε εκείνους που ζητούσαν να ενωθούν με την Ελλάδα; Το διάβασα σε σοβιετικές πηγές στη Μόσχα. Οι Σοβιετικοί, έστω και να χαιρέτιζαν τον αγώνα της ΕΟΚΑ κατά των Άγγλων αποικιοκρατών, δεν θεωρούσαν σωστό τον τελικό στόχο της ΕΟΚΑ για ένωση. Θεωρούσαν την ένωση ως έναν οπισθοδρομικό στόχο ενός προοδευτικού αγώνα.
Ουδέποτε ήμουν υπέρ της διχοτόμησης. Και στα χρόνια που σπούδαζα στη Μόσχα, δεν υποστήριξα τη διχοτόμηση σε απάντηση στην ένωση μπροστά στους Ελληνοκύπριους φίλους μου που ήθελαν ένωση. Υποστήριξα την ανεξαρτησία. Και τους ρώτησα: «Γιατί θέλετε ένωση και όχι ανεξαρτησία;» Προσπάθησαν να με πείσουν λέγοντας ότι ήθελαν να ενωθούν με μια σοσιαλιστική Ελλάδα. Κατά τη γνώμη τους, δεν υπήρχε ζήτημα μειονότητας και πλειοψηφίας στον Σοσιαλισμό. Δηλαδή, όλοι θα ήμασταν ίσοι όταν ενωνόμασταν με την Ελλάδα.
Όμως, τα πάντα άλλαξαν μετά την τραγωδία του 1974. Εκείνοι που ήθελαν ένωση άρχισαν να ζητούν ανεξαρτησία. Ενταφίασαν την ένωση. Την έθαψαν επειδή ήταν αδύνατη πλέον. Μάλιστα μου είπε το εξής ένας Ελληνοκύπριος φίλος: «Από εδώ και μπρος θα πνίγω με τα ίδιά μου τα χέρια όσους θέλουν ένωση». Στο τέλος, καταλάβαμε την αξία της ανεξαρτησίας. Πολύ αργά όμως, Έγινε ό,τι έγινε.
Σενέρ arkadash,
ξενίζει η απόλυτη θέση σου στο θέμα. Βεβαίως η άποψη τότε των φίλων σου από το ΑΚΕΛ ήταν ηλίθια. Όμως, προς το παρόν, έχω για σένα και τους φίλους σου μιαν ερώτηση στην οποία θέλω να απαντήσετε με ειλικρίνεια: τί πιστεύετε ότι θα πάθαιναν οι Τουρκοκύπριοι άν γινόταν το 1959 ένωση με την Ελλάδα αντί της κολωβής ανεξαρτησίας που μας έδωσαν οι ΑγγλοΤούρκοι με την συναίνεση της τότε Ελληνικής κυβέρνησης;