Του Στέφανου Κωνσταντινίδη, 23 Μαίου 2021
Είναι ίσως οι πιο παράξενες βουλευτικές εκλογές εδώ και πολλά χρόνια. Όχι μόνο λόγω πανδημίας αλλά και για το επίπεδο τους, που πιο χαμηλό δεν θα μπορούσε να είναι! Υποτίθεται ότι στις εκλογές τα κόμματα έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν προγράμματα και νέες ιδέες. Να τα συζητήσουν σε ένα διάλογο μεταξύ τους και με τους πολίτες, να ακούσουν οι τελευταίοι, να κρίνουν και να επιλέξουν. Είναι η ώρα παραγωγής πολιτικής με ό,τι αυτό σημαίνει. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Σκόρπιες προτάσεις επί παντός επιστητού μπορεί να υπάρχουν. Συγκροτημένα προγράμματα με κάποια φιλοσοφία που να είναι διακριτά στους πολίτες δεν υπάρχουν. Ούτε και νέες ιδέες εκτός πεπατημένης. Ούτε βέβαια και οράματα. Αυτά κι αν απουσιάζουν! Εξάλλου, όταν τα κόμματα συμπληρώνουν τους συνδυασμούς τους με πρόσωπα που ασπάζονται διαφορετικές ιδέες, διαφορετικές πολιτικές φιλοσοφίες τόσο στο Κυπριακό όσο και σε μια σειρά από άλλα θέματα όπως η οικονομία, η ανάπτυξη, το περιβάλλον, η παιδεία, ο πολιτισμός, η διαφθορά και η κοινωνική δικαιοσύνη, είναι αδύνατο να περιμένει κανείς από αυτά συγκροτημένα προγράμματα και νέες ιδέες. Παραμένουν στο επίπεδο της μικροπολιτικής και αγωνίζονται είτε να συγκρατήσουν τα ποσοστά τους, είτε να τα αυξήσουν. Αυτό στοχεύει το ψηφοδέλτιο αχταρμάς όπου συγκατοικούν διζωνικοί και αντιδιζωνικοί, νεοφιλελεύθεροι και σοσιαλίζοντες. Άλλωστε τις βουλευτικές εκλογές τις βλέπουν και σαν πρόβα τζενεράλε για τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές το 2023. Ο στόχος δεν είναι η προσφορά στην κοινωνία αλλά η εξουσία και τα οφέλη της.
Υπ΄αυτές τις συνθήκες το πολιτικό σύστημα απαξιώνεται και οι πολίτες είτε θα του γυρίσουν την πλάτη με την αποχή, είτε θα ψηφίσουν ρουσφετολογικά, είτε ακολουθώντας την αρχή το μη χείρον βέλτιστον. Οι πελατειακές σχέσεις, ως συνήθως, είναι ψηλά στην ατζέντα πολιτών, κομμάτων και εξουσίας: «Για εκείνη τη θέση που προκηρύχθηκε, για την κόρη που τέλειωσε τις σπουδές της με διάκριση και της αξίζει μια θέση στην κυβέρνηση, για την οικιστική ζώνη που πρέπει να γίνει, για τη διάνοιξη του δρόμου που καθυστερεί, για τον διορισμό στο συμβούλιο…» και πολλά άλλα (Χρυστάλλα Χατζηδημητρίου, «Φιλελεύθερος», 20 Μαΐου 2021). Πρόκειται για μια θλιβερή κατάσταση που θα αναπαράγει και μετά τις εκλογές το ίδιο θλιβερό πολιτικό τοπίο.
Εντούτοις κάποιες επιλογές θα μπορούσαν να ήταν, υπό τις περιστάσεις, οι καλύτερες δυνατές, από την οπτική γωνία βεβαίως της στήλης. Η αποχή δεν προκρίνεται ως λύση, εκτός και αν ήταν μαζική, σε σημείο που να προκαλούσε αναταράξεις, κάτι που δεν είναι ορατό στον ορίζοντα. Το κομματικό κατεστημένο αντίθετα εξυπηρετείται από την αποχή, όσο αυτή παραμένει στα ίδια επίπεδα με αυτή των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Μια καλή επιλογή θα ήταν να χαμηλώσουν όσο γίνεται τα δύο μεγάλα κόμματα. Η πολιτική τους κυριαρχία, ο δικομματισμός, μόνο ζημιά προκαλεί στην Κύπρο. Ειδικά στο Κυπριακό συμπορεύονται με τρόπο που θα μπορούσε να βλάψει ανεπανόρθωτα τον τόπο. Αλλά ακόμη και στα υπόλοιπα θέματα οι διαφορές τους κατάντησαν περισσότερο ρητορικές. Πουθενά δεν διακρίνει κανείς βαθιές διαφορές στη διαχείριση του νεοφιλελεύθερου συστήματος που με το χρόνο προκαλεί απορρύθμιση του κοινωνικού ιστού και κοινωνικό αποκλεισμό. Έτσι κι αλλιώς το σύστημα είναι προεδρικό.
Κατά δεύτερο λόγο η προτεραιότητα θα πρέπει να είναι το Κυπριακό. Να ψηφιστούν όσοι αντιστέκονται σε λύση που θα μετατρέψει τον τόπο σε νεο-οθωμανικό προτεκτοράτο. Και βεβαίως να ψηφιστούν άνθρωποι με κοινωνικές ευαισθησίες, άνθρωποι που θα αντιταχθούν στη διαφθορά και το πελατειακό κράτος. Άνθρωποι με δημοκρατικές ευαισθησίες.
Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα είναι ρόδινα στα μικρότερα κόμματα. Χωρίς να γενικεύει κανείς, αναπαράγεται και στα μικρότερα κόμματα το ίδιο κλίμα φθοράς και αναξιοπιστίας που επικρατεί στα δύο μεγάλα κόμματα. Είναι το όλον πολιτικό σύστημα που νοσεί. Το πρόβλημα είναι βαθιά δομικό. Όμως, όσο γίνεται, με τον κατακερματισμό του, χωρίς ισχυρούς πόλους πολιτικής κυριαρχίας, η αντίσταση των πολιτών στην αυθαιρεσία του συστήματος θα είναι πιο εύκολη. Με την ελπίδα βέβαια ότι κάποια στιγμή θα ξεπηδήσουν νέες πολιτικές δυνάμεις, ριζοσπαστικές και κοινωνικά ευαίσθητες, με όραμα για τον τόπο, για να ανακόψουν το σημερινό κατήφορο. Διότι σε αυτές τις εκλογές το σύστημα θα επιβιώσει και θα μας στείλει χαιρετίσματα! Λίγοι, ελάχιστοι οι αντισυστημικοί υποψήφιοι.
Ασφαλώς η γενίκευση αφορά τις κομματικές πολιτικο-ιδεολογικές δομές. Σε επίπεδο προσώπων υπάρχουν επιλογές, τόσο ανάμεσα στους υποψηφίους των κομμάτων όσο και ανάμεσα στους ανεξάρτητους. Η επιλογή των εντίμων και αυτών που έχουν σταθερές αρχές και κοινωνικές ευαισθησίες, αυτών που θα αντισταθούν αν βρεθούμε ξανά ενώπιον κρισίμων διλημμάτων με ένα νέο, νεο-ιμπεριαλιστικό και νεο-αποικιακό σχέδιο λύσης του Κυπριακού, θα διαφοροποιήσει τα κομματικά δεδομένα όπως συνέβη και το 2004. Στόχος επομένως θα μπορούσε να είναι η κατά το δυνατόν αποδυνάμωση του συστήματος. Η δημιουργία έστω και κάποιων ρωγμών στα θεμέλιά του.
*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019
stephanos.constantinides@gmail.com