Οι μεγάλοι συγγραφείς. Οι μεγάλοι ποιητές. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες. Και οι μεγάλοι διανοούμενοι. Δεν έχουν την έγνοια να γίνονται αγαπητοί. Και ποτέ δεν φοβούνται να γίνουν μισητοί. Κάνουν αυτό που είναι να κάνουν ξέροντας ότι θα απογοητεύσουν εκείνους που τους αγαπούν. Γράφουν αυτό που είναι να γράψουν. Ιδού, αυτό είναι που τους κάνει ανεξάρτητους και ελεύθερους. Όσα κάνουν δεν στηρίζονται πάνω στο χειροκρότημα. Όπως δεν φοβούνται ότι θα υποστούν την οργή κυρίαρχων δυνάμεων, δεν φοβούνται και να κερδίσουν το μίσος των κύκλων που πάντοτε υπερασπίζονται.
Ο Νίκος Καζαντζάκης έγραψε το μυθιστόρημα «Ο Τελευταίος Πειρασμός» γνωρίζοντας ότι θα αναθεματιζόταν από τον χριστιανικό κόσμο. Αφορίστηκε αμέσως από την Εκκλησία. Μεταφέρθηκε και στο λευκό πανί το μυθιστόρημα από τον Μάρτιν Σκορσέζε στην Αμερική. Οι κινηματογράφοι στους οποίους προβλήθηκε η ταινία δέχτηκαν επίθεση. Λίγο πριν πεθάνει, ο Καζαντζάκης είχε γράψει το εξής γι’ αυτό το μυθιστόρημα: «Ο λόγος για τον οποίο έγραψα αυτό το βιβλίο είναι η επιθυμία μου να δώσω ένα μεγάλο παράδειγμα στον άνθρωπο που αγωνίζεται. Αυτό το βιβλίο είναι η ομολογία όσων αγωνίζονται». Το μεγάλο παράδειγμα το οποίο δόθηκε στον άνθρωπο που αγωνίζεται είναι ο Χριστός. Όμως, και η κοινωνία μαζί με την Εκκλησία δεν αποδέχτηκε τον Χριστό που δημιούργησε ο Καζαντζάκης.
Όταν ο Ντοστογιέφσκι έγραφε το μυθιστόρημα «Οι Δαιμονισμένοι», μήπως δεν ήξερε ότι θα κέρδιζε το μίσος των μαρξιστικών ομάδων; Αυτό το μυθιστόρημα δεν αρέσει ακόμα και τώρα στις οργανώσεις που θεωρούν τον εαυτό τους σοσιαλιστικές και επαναστατικές. Το μυθιστόρημα «Οι Δαιμονισμένοι» του Ντοστογιέφσκι -που είναι γνωστός ως των φτωχών καταπιεσμένων και απλών ανθρώπων- κατέχει μια πολύ ιδιαίτερη θέση ανάμεσα στα άλλα μυθιστορήματα του συγγραφέα. Όσοι τον θαυμάζουν για το μυθιστόρημα «Έγκλημα και Τιμωρία», απογοητεύτηκαν με τους «Δαιμονισμένους». Διότι υπήρχαν και εκείνοι μέσα στον καθρέφτη που κρατούσε ο Ντοστογιέφσκι και δεν φαίνονταν καθόλου καλοί σε αυτόν.
Υπάρχουν και άλλα πολλά τέτοια παραδείγματα στην παγκόσμια λογοτεχνία. Και στον κόσμο της τέχνης, του κινηματογράφου, της φιλοσοφίας και της δημοσιογραφίας. Όμως, χωρίς να μακρηγορώ, θέλω να αναφερθώ στον Μίκη Θεοδωράκη, του οποίου θαυμάζω τη ζωή και τη μουσική. Είναι μια ιδιοφυία η οποία έδωσε το πνεύμα της στην Ελλάδα. Νομίζω ότι αν υπάρξει τελευταία μέρα σε αυτόν τον κόσμο, θα παίζει η μουσική του Θεοδωράκη και εκείνη την ημέρα. Ο Θεοδωράκης ουδέποτε κρατήθηκε μακριά από την πολιτική ζωή και τον κοινωνικό αγώνα. Είπε εκείνο που ήταν να έλεγε και κατά το δημοψήφισμα του σχεδίου Ανάν εδώ σε εμάς. Το είπε γνωρίζοντας ότι θα λυπούσε και θα απογοήτευε ένα μέρος των εδώ θαυμαστών του που τον αγαπούσαν πολύ. Είπε «όχι». Έστω και αν έλεγε «ναι», δεν θα έχανε τίποτα από την αγάπη και τον σεβασμό μου γι’ αυτόν. Όμως, επειδή είπε «όχι», κάποιοι κύκλοι εδώ οι οποίοι θίχτηκαν είπαν τα πάντα γι’ αυτόν. Υπήρξαν ακόμα και κάποιοι που είπαν ότι «ξεμωράθηκε». Απίστευτο, όμως δυστυχώς έτσι έγινε. Όμως, ακόμα και κατά την προχωρημένη ηλικία του, δεν φάνηκαν τέτοια συμπτώματα, όπως η μωρία στον Θεοδωράκη. Ακόμα και στα ενενήντα του βγήκε στη σκηνή. Έζησε ως ένας σύγχρονος Έλληνας θεός, ο οποίος αγκάλιασε και προστάτευσε όλη την Ελλάδα απέναντι από την Ακρόπολη.
Είχα λυπηθεί πολύ μόλις άκουσα τη λέξη «ξεμωράθηκε» από κάποιους Ελληνοκύπριους. Ακόμα και αυτό ήταν ικανοποιητικός λόγος για να μην βρεθεί κάποιος στην ίδια παράταξη με τους υποστηρικτές του «ναι», κατά την άποψή μου. Μπορεί να μην συμφωνούσες με τον μαέστρο, όμως δεν είχες δικαίωμα να τον προσβάλλεις έτσι. Δεν ήταν κάτι που θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό – αυτή η προσβολή των απλών ανθρώπων σε μιαν ιδιοφυία, η οποία πέρασε τη ζωή της από τη ζώνη του θανάτου και χάρισε μιαν τεράστια μουσική όαση σε ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Δεν θα διστάζεις να κάνεις αυτά που θεωρείς σωστά γνωρίζοντας ότι θα κερδίσεις το μίσος εκείνων που σε αγαπούν. Ακόμα και αν είναι αντίθετα με την πλειοψηφία. Ακόμα και αν είσαι στη μειοψηφία. Ακόμα και αν μείνεις μόνος. Άλλωστε, οι κεραυνοί πέφτουν στις ψηλές κορφές. Μην το ξεχνάς! Σε πάρα πολλούς υπάρχει ένα κρυφό μίσος έναντι κάποιων που έκαναν μεγάλα πράγματα. Πάντα περιμένουν μια στιγμή που θα γλιστρήσουν. Και ύστερα, αν πετύχουν εκείνη τη στιγμή, πέφτουν πάνω του σαν γύπες για να τον κατασπαράξουν.
Κάποιοι άνθρωποι αφήνουν τη σφραγίδα τους στην ιστορία με τις πράξεις τους. Και κάποιοι άλλοι σκοτώνοντάς τους…
Sener Levent