Του Κυριάκου Τσιμίλλη, 24 Ιανουαρίου 2021
O Kινύρας ήτανε, λέει, ιερέας και βασιλιάς της Πάφου, κατ΄ άλλους και της Κύπρου ολόκληρης. Είχε 
πλούτο (λογικό), κύρος (αυτονόητο) και καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα, συγκεκριμένα έπαιζε λύρα (αυτό είναι το ασυνήθιστο). Έκανε και μια πονηριά (όχι ο πρώτος!) υποσχόμενος στους Αχαιούς να στείλει πενήντα πλοία για βοήθεια στον Τρωϊκό πόλεμο αλλά τελικά έστειλε μόνο ένα! «Τήρησε» όμως την υπόσχεσή του και για τα υπόλοιπα σαρανταεννιά, μόνο που τα έφτιαξε από… πηλό και τα έριξε στη θάλασσα! Αν πήγαν, πήγαν… Βασιλικές (και ιερατικές;) πονηριές θα πείτε… Δεν είναι όμως αυτό το θέμα μας και σίγουρα δεν είναι γι’ αυτές τις αρετές του που πήρε το όνομά της η οδός Κινύρα (και όχι «οδός Κινύρας», όπως απρόσεκτα την ονομάζουν πολλοί) στη Λευκωσία. Ο δρόμος βρίσκεται στην Περιοχή Ειδικού Χαρακτήρα (ΠΕΧ) του Λήδρα Πάλας και μάλιστα στη ζώνη που χαρακτηρίστηκε από τη νομοθεσία ως ‘Αξονας Διοίκησης και Πολιτισμού. Αυτό το τελευταίο, εντελώς τυχαία, μοιάζει να έχει σχέση με τα καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα που αναφέρονται στο βιογραφικό του…
Ο δρόμος μάς απασχόλησε τα τελευταία δύο χρόνια με αφορμή μια αίτηση για ανέγερση πολυώροφου οικοδομήματος που, κατά την άποψη μιας μικρής (πάλι καλά που βρέθηκαν κι αυτοί) μειοψηφίας του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας, δεν ήταν λογικό να εγκριθεί, ως μη συμβατό με τις ιδιαίτερες πρόνοιες της νομοθεσίας για τις ΠΕΧ και άλλες «περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές». Την ίδια ώρα οι κάτοικοι του Αγίου Ανδρέα αλλά και πολλοί άλλοι δημότες της πρωτεύουσας έσμιξαν τη φωνή τους και κινητοποιήθηκαν στο διαδίκτυο και στα ΜΜΕ συλλέγοντας εκατοντάδες υπογραφές.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, ως ΠΕΧ καθορίζονται περιοχές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, κατά κύριο λόγο αρχιτεκτονικά και άλλα ανθρωποποίητα με αρχαιολογικό, αρχιτεκτονικό, πολεοδομικό, ιστορικό ή άλλο ενδιάφερον ή με αξιόλογο φυσικό περιβάλλον. Με βάση αυτά τα στοιχείο, στο Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας καθορίζονται ως ΠΕΧ η Περιτειχισμένη Πόλη, η περιοχή Λήδρα Πάλας, η περιοχή Βύρωνος και Γλάδστωνος, η περιοχή της οδού Μετοχίου και τμήμα του Αγίου Ανδρέα, καθώς και οι ιστορικοί πυρήνες Αγίων Ομολογητών, Καϊμακλίου, Παλουριώτισσας, Αγίου Δομετίου, Έγκωμης, Στροβόλου και Αγλαντζιάς.
Ξεκινώντας από τα Δικαστήρια (το Ανώτατο και το παρακείμενο Επαρχιακό) με κατεύθυνση προς το άγαλμα του Μάρκου Δράκου, αφήνεις πίσω σου το διατηρητέο κτήριο Πούλια που διασώθηκε το 1993 μετά από δύσκολο αγώνα με την παρέμβαση των κατοίκων και άλλων ενεργών πολιτών, περιβαλλοντικών κι επιστημονικών οργανώσεων. Το κτήριο αυτό έγινε σεβαστό κατά την οικοδόμηση του Ανωτάτου κι έχει ενταχθεί λειτουργικά σ΄αυτό. Επί της οδού Κινύρα και πέραν αυτής υπάρχουν πολλές διατηρητέες οικοδομές. Σε άμεση γειτνίαση με την προτεινόμενη ανάπτυξη υπάρχει μια διατηρητέα οικοδομή που έχει απαλλοτριωθεί και έχει προσεκτικά αποκατασταθεί και ενταχθεί στα γραφεία του Τμήματος Πολεοδομίας που κι αυτού ο όγκος περιορίστηκε παρά τις περισσότερες ανάγκες του. Όλες αυτές οι οικοδομές συνθέτουν μια ιδιαίτερη πολεοδομικά φυσιογνωμία της περιοχής. Το ίδιο το κτήριο της Πολεοδομίας, αν και σύγχρονο αρχιτεκτονικά, έχει σεβαστεί τον χαρακτήρα και την κλίμακα της περιοχής υιοθετώντας τις παραμέτρους ένταξης σε ΠΕΧ. Συνεχίζοντας, στη στροφή προς το Λήδρα Πάλας, υπάρχουν σημαντικές διατηρητέες οικοδομές στις οποίες ένα καρφί να βάλεις ζητάς έγκριση (με όρους) από τον Δήμο. Στη στροφή προς τα δεξιά, περνάς από το ανακαινισμένο κτήριο της Αρχής Τηλεπικοινωνιών και προχωρείς ανάμεσα στο Αρχαιολογικό Μουσείο και το Δημοτικό Θέατρο πριν δεις απέναντι στο Σπίτι του Πολίτη. Πιο κάτω, απέναντι από τη Βουλή, θα ανεγερθεί το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο – η περιοχή δικαιώνει πλήρως τον κατά νόμο (και οφειλή μας να διατηρείται και στην πράξη) χαρακτηρισμό της!
Είναι ευτυχές το γεγονός ότι στο ερώτημα για την αδειοδότηση της προτεινόμενης ανάπτυξης κατέθεσαν πολύ τεκμηριωμένα την άποψή τους αρμόδιοι φορείς της Πολιτείας, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, η Επιτροπή Διατήρησης του Δήμου, το Τμήμα Αρχαιοτήτων αλλά και το ΕΤΕΚ (τεχνικός σύμβουλος του Κράτους) καθώς και φορείς που ασχολούνται με την πολιτιστική κληρονομιά (ΠΟΑΚ, ICOMOS), η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων, οι Φίλοι της Λευκωσίας και μαζικά οι δημότες Αγίου Ανδρέα και πέραν αυτού. Εκτός μεμονωμένων εξαιρέσεων (σε προσωπικό επίπεδο), δεν υπήρξε οποιαδήποτε συνηγορία για την «ανάπτυξη», αντίθετα όλοι τεκμηρίωσαν με σαφήνεια τους λόγους της αντίθεσής τους.
Είναι ενθαρρυντικό που στην πορεία των δύο χρόνων, το αρχικό κλίμα στο Δημοτικό Συμβούλιο μεταστράφηκε κι έτσι φτάσαμε στην ιστορική απόφαση της 14ης Γενάρη. Η συντριπτική απόρριψη της πρότασης προστατεύει όλες τις ΠΕΧ, δημιουργώντας χρήσιμο προηγούμενο. Εκτιμάται ιδιαίτερα η περίπτωση συμβούλων που είδαν με περισσότερη λεπτομέρεια το θέμα και τις προεκτάσεις του, άκουσαν επιχειρήματα και διαφοροποίησαν προηγούμενες απόψεις τους. Χρειάστηκε επιμονή και επίπονη προσπάθεια για να αναδειχτούν εκείνες οι βασικές λεπτομέρειες που καθορίζουν τις υποχρεώσεις της πολεοδομικής αρχής για την προστασία και διατήρηση των ΠΕΧ. Κατά συγκυρία, ο προβληματισμός ενισχύθηκε και με μια παράλληλη περίπτωση που «έτρεχε» κι αυτή σε μέρος της χρονικής διαδρομής. Μια εξωπραγματική για τη διπλανή ΠΕΧ (Βύρωνος και Γλάδστωνος) πρόταση συσπείρωσε κι αυτή κατοίκους και φορείς και άλλους πολλούς δημότες που δημοσιοποίησαν την αντίστοιχα τεκμηριωμενη αντίθεσή τους. Προ της ορατής αρνητικής έκβασης του αιτήματος, ο επενδυτής το απέσυρε προκειμένου να επανέλθει με άλλη πρόταση (λογικά) σε συμφωνία με τις παραμέτρους της νομοθεσίας.
Είναι, λοιπόν, μια νίκη για τις ΠΕΧ, είναι μια νίκη για τους δημότες και τελικά για την Τοπική Αυτοδιοίκηση! Έχουμε πολλούς ακόμα αγώνες μπροστά μας. Κι έχουμε να παλέψουμε ενάντια στον παραλογισμό των τεσσάρων λωρίδων μέσα από την οικιστική περιοχή Στροβόλου και το γραμμικό πάρκο και τη λεωφόρο-διχοτόμο των εθνικών δασικών πάρκων Αθαλάσσας και Ακαδημίας. Αν πραγματικά θέλουμε να ζούμε σε μια πόλη έξυπνη, υγιή και πράσινη!
ktsimillis@cytanet.com.cy