Του Ανδρέα Πιμπίσιη, 24 Μαίου 2021
Ο χρόνος μετράει αντίστροφα για τις βουλευτικές εκλογές της 30ής Μαΐου και στα εναπομείναντα 24ωρα οι κομματικοί μηχανισμοί πρέπει να δουλέψουν ακατάπαυστα για να πείσουν τους ψηφοφόρους τους να πάνε στις κάλπες. Η επανάληψη των ποσοστών αποχής που είχαν καταγραφεί προ πενταετίας αποτελεί ένα σενάριο τρόμου για όλα τα κομματικά επιτελεία.
Στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές ένας στους τρεις ψηφοφόρους δεν μπήκε στον κόπο να πάει να ψηφίσει. Το κλίμα που επικρατούσε την περίοδο εκείνη (εάν εξαιρεθεί η πανδημία) δεν έχει τεράστιες διαφορές από την παρούσα κατάσταση πραγμάτων στις συγκρούσεις των κομμάτων. Αν κάτι έχει αλλάξει στο μεσοδιάστημα είναι η διεύρυνση της δυσπιστίας προς τα μεγαλύτερα/παραδοσιακά κόμματα. Το ερώτημα που προκύπτει είναι κατά πόσο οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι των μεγάλων κομμάτων θα κινηθούν τιμωρητικά, δηλαδή θα πάνε να ψηφίσουν κάποιο άλλο κόμμα ή θα προτιμήσουν να μην πάνε καθόλου στην κάλπη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Εκλογές: Μάχη στήθος με στήθος δείχνουν οι δημοσκοπήσεις
Το 33 τοις εκατόν που καταγράφηκε στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι ψηφοφόροι των δύο μεγάλων κομμάτων δεν πήγαν να ψηφίσουν. Ωστόσο δεν είναι και οι 180 χιλιάδες που απείχαν οι οποίοι ήθελαν να στείλουν μήνυμα μέσω της μη παρουσίας τους στις κάλπες. Ενδεχομένως οι πλείστοι εξ αυτών να θεώρησαν ότι είναι άσκοπο να πάνε να ψηφίσουν σε βουλευτικές εκλογές.
Μέσα στην κυπριακή κοινωνία υπάρχει μια τάση με εκείνους που δεν θα πάνε να ψηφίσουν να υποστηρίζουν πως έτσι τιμωρούν τα κόμματα. Ώς ένα βαθμό μπορεί να έχουν δίκαιο σ’ αυτό που υποστηρίζουν. Όμως είναι οι συμμετέχοντες στην εκλογική διαδικασία, δηλαδή αυτοί που θα πάνε θα ψηφίσουν, που θα καθορίσουν ποια κόμματα θα εισέλθουν στη νέα Βουλή και ποιοι βουλευτές θα καθήσουν στα κοινοβουλευτικά έδρανα. Και όχι ποιοι δεν θα πάνε. Αυτοί θα πρέπει να ζήσουν με τις επιλογές εκείνων που θα ψηφίσουν.
ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΗ: Κορύφωση προεκλογικής με υψηλούς τόνους
Το πόσοι θα πάνε να ψηφίσουν την ερχόμενη Κυριακή είναι το στοιχείο που θα επηρεάσει το γενικό αποτέλεσμα των εκλογών. Αποτελεί γεγονός ότι η αποχή από εκλογές τα τελευταία 20 χρόνια κινείται κατά κανόνα σε διψήφιο αριθμό. Με εξαίρεση τις ευρωεκλογές που σημειώνουν μια κάθετη πτώση σ’ ό,τι αφορά το ενδιαφέρον των ψηφοφόρων, οι χειρότερες επιδόσεις καταγράφονται στις βουλευτικές εκλογές. Με μια παραδοξότητα, ενώ αυξάνονται οι επιλογές –κόμματα και υποψήφιοι– ταυτόχρονα αυξάνεται και ο αριθμός εκείνων που απέχουν από τις εκλογές.
Διψήφιοι αριθμοί τον 21ο αιώνα
Το πόσοι θα πάνε να ψηφίσουν την ερχόμενη Κυριακή είναι το στοιχείο που θα επηρεάσει το γενικό αποτέλεσμα των εκλογών. Γιατί ένα σημαντικό στοιχείο που επηρεάζει το εκλογικό αποτέλεσμα είναι η συμμετοχή ή απουσία από τη διαδικασία των εκλογών.
Αποτελεί γεγονός ότι η αποχή από εκλογές τα τελευταία 20 χρόνια κινείται κατά κανόνα σε διψήφιο αριθμό. Με εξαίρεση τις ευρωεκλογές που σημειώνουν μια κάθετη πτώση σ’ ό,τι αφορά το ενδιαφέρον των ψηφοφόρων, οι χειρότερες επιδόσεις καταγράφονται στις βουλευτικές εκλογές. Με μια παραδοξότητα, ενώ αυξάνονται οι επιλογές -κόμματα και υποψήφιοι- ταυτόχρονα αυξάνεται και ο αριθμός εκείνων που απέχουν από τις εκλογές.
Ρίχνοντας μια ματιά στις βουλευτικές εκλογές αυτού του αιώνα θα δούμε μια κάθετη πτώση στη συμμετοχή των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων. Από το 8,25% του 2001 σε 15 χρόνια εκτοξεύθηκε το 2016 στο 33,26%. Αυτό οφείλεται ώς ένα βαθμό στο πόσο άλλαξαν πράγματα και καταστάσεις στην Κύπρο. Ο κόσμος που οι Κύπριοι γνώριζαν το 2001 δεν υπήρχε το 2016. Οικονομία, τράπεζες και πολλά άλλα εξαφανίστηκαν στο μεσοδιάστημα.
Στις βουλευτικές εκλογές του 2006 η αποχή άγγιξε για πρώτη φορά διψήφιο αριθμό, 11%. Το ότι η αποχή έφτανε σε εκείνο το ποσοστό αποτέλεσε μείζον μετεκλογικό ζήτημα.
Σύντομα όλα ξεχάστηκαν με αποτέλεσμα σε πέντε χρόνια η αποχή να πάει κατά δέκα μονάδες πιο πάνω και ένας στους πέντε ψηφοφόρους να μην πάει να ψηφίσει. Η αποχή το 2011 ήταν στο 21,30%.
Χειρότερα και από το 1960
Ο προβληματισμός των πολιτικών δυνάμεων και πάλι ξεχάστηκε νωρίς. Αποτέλεσμα το 2016 η αποχή να φτάσει στο 33,26%. Ένας στους τρεις ψηφοφόρους δεν πήγε να ψηφίσει. Αυτό ήταν και το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό αποχής που καταγράφηκε από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στις πρώτες εκλογές του 1960 η αποχή ήταν στο 42,21%.
Αριθμητικά μπορεί το 1960 να είναι χειρότερο από το 2016, πλην όμως επί της ουσίας τα πράγματα χειροτέρεψαν. Γιατί στα 56 χρόνια που μεσολάβησαν, το εκλογικό σύστημα άλλαξε κατά πολύ και έγινε πιο δημοκρατικό, τα κόμματα πολλαπλασιάστηκαν και οι έδρες αυξήθηκαν. Ωστόσο η άρνηση του κόσμου να πάει στις κάλπες όλο και αυξάνεται.
Το ερώτημα είναι κατά πόσο αυτή η ανοδική τάση θα συνεχιστεί και στις εκλογές του 2021. Η πορεία προϊδεάζει ακόμα μικρότερη συμμετοχή σ’ αυτές τις εκλογές, με ποσοστά που μπορεί και να αγγίξουν αυτά τα ευρωεκλογών όπου ένας στους δύο πάει να ψηφίσει.
Την επομένη των εκλογών τα κόμματα θα πρέπει από μόνα τους να ψάξουν να βρουν τι φταίει. Γιατί μεταξύ βουλευτικών και ευρωεκλογών μεσολαβούν οι προεδρικές όπου ο κόσμος έχει μεγαλύτερη συμμετοχή. Προφανώς το ενδιαφέρον για την εκλογή Προέδρου να συγκεντρώνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τις βουλευτικές.
Ίσως οι ίδιοι οι ψηφοφόροι βλέπουν ότι η Βουλή δεν έχει εκείνο τον ρόλο που θα ανέμεναν και να θεωρούν ότι η πραγματική εξουσία είναι η προεδρία. Και αυτή η εκτίμηση ενισχύεται από τα ίδια τα κόμματα τα οποία κάνουν προεκλογική εκστρατεία με ατζέντα προεδρικών και όχι στη βάση του κοινοβουλευτικού έργου.
Η ίδια τάση παγκύπρια και επαρχιακά
Στις βουλευτικές εκλογές του 2016 η αποχή παγκύπρια και επαρχιακά είχε καταγράψει τουλάχιστον δέκα μονάδες σε σύγκριση με τις βουλευτικές του 2011. Συγκεκριμένα είχαμε την εξής εικόνα:
Παγκύπρια: 33,26% (21,30% το 2011)
Λευκωσία: 34,50% (23,16%)
Λεμεσός: 33,91% (21,09%)
Αμμόχωστος: 32,86% (20,26%)
Λάρνακα: 32,06% (19,19%)
Πάφος: 27,69% (17,50%)
Κερύνεια: 34,43% (23,03%)
Στις βουλευτικές εκλογές του 2006 παγκύπρια η αποχή ήταν στο 11,00%, στη Λευκωσία 11,72%, Λεμεσό 10,29%, Αμμόχωστο 10,35%, Λάρνακα 10,70%, Πάφο 11,18% και Κερύνεια 11,54%. Στις βουλευτικές του 2001 παγκύπρια η αποχή ήταν 8,25%, στη Λευκωσία 9,12%, Λεμεσό 7,12%, Αμμόχωστο 7,46%, Λάρνακα 7,69%, Πάφο 9,15% και Κερυνεια 9,15%.
Διαμέσου των ετών
Από το 1960 μέχρι και το 2016 η αποχή σε κάθε εκλογική διαδικασία για την ανάδειξη μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων είχε ως εξής:
1960 – ……………………………………………………… 42,21%
1970 – ……………………………………………………… 24,20%
1976 – ………………………………………………………..14,70%
1981 – …………………………………………………………4,25%
1985 – …………………………………………………………5,38%
1991 – …………………………………………………………7,00%
1996 – ………………………………………………………..7,06%
2001 – ………………………………………………………..8,25%
2006 – ……………………………………………………….11,00%
2011 – ………………………………………………………. 21,30%
2016 – ……………………………………………………….33,26%
Στις προεδρικές εκλογές του 2008 η αποχή ήταν κοντά στα επίπεδα των βουλευτικών που προηγήθηκαν, 10,38% τον 1ο γύρο και 9,16% τον 2ο γύρο. Πιο κάτω από τα ποσοστά αποχής των βουλευτικών του 2011 ήταν οι προεδρικές του 2013, 16,86% τον 1ο γύρο και 18,42% κατά τον 2ο γύρο. Στις προεδρικές του 2018 κινήθηκαν μεν ανοδικά, κάπου 10 μονάδες πάνω από το 2013, αλλά και πάλι ήταν πιο κάτω από τα ποσοστά αποχής των βουλευτικών εκλογών που προηγήθηκαν, 28,12% την 1η Κυριακή και 26,03% μια εβδομάδα μετά.