Το θέμα της διχοτόμησης δεν είναι νέο. Εμφανίζεται στη δεκαετία του 1950 και πρόκειται για μια ενορχηστρωμένη προσπάθεια των Εγγλέζων που στοχεύει να πλήξει τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Κυπρίων. Στην πραγματικότητα η αγγλική διχοτομική πολιτική εφαρμόστηκε από την πρώτη στιγμή της αποικιοκρατίας. Σε μια στιγμή που στην Ευρώπη θριάμβευε ο πολιτικός φιλελευθερισμός με την αρχή ένας άνθρωπος μία ψήφος, οι Εγγλέζοι εισήγαγαν στην Κύπρο την αρχή του οθωμανικού «μιλέτ» τεμαχίζοντας την κυπριακή κοινωνία στη βάση του θρησκεύματος και της εθνοτικής καταγωγής των πολιτών. Οι ρίζες του δικοινοτισμού και κατ’ επέκταση και της διχοτομικής πολιτικής στο Κυπριακό, βρίσκονται στο πρώτο δοτό «σύνταγμα» που οι Βρετανοί παραχώρησαν στην αποικία το 1882. Στο σύνταγμα αυτό οι Βρετανοί διαστρεβλώνουν και παραμορφώνουν την έννοια της φιλελεύθερης δημοκρατίας και υιοθετούν την αρχή του «μιλέτ» της οθωμανικής περιόδου. Με βάση την αρχή αυτή, αναγνωρίζονται κατά προτεραιότητα οι εθνικοθρησκευτικές κοινότητες ως πολιτικά υποκείμενα, ενώ οι πολίτες περνούν σε δεύτερη κατηγορία. Έτσι οι Άγγλοι, εφαρμόζοντας την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» για την εκλογή των μελών του περιβόητου εκείνου Νομοθετικού Συμβουλίου που εισήγαγαν αργότερα, επέβαλαν την αρχή δύο ξεχωριστών εκλογικών σωμάτων, ενός των Ελλήνων και ενός των Τούρκων, όπου ως εθνικοθρησκευτικές κοινότητες εξέλεγαν τους αντιπροσώπους τους από ξεχωριστούς εκλογικούς καταλόγους και με εθνοτικές ποσοστώσεις. Αυτό ακριβώς εξυπηρετούσε τη γνωστή βρετανική πολιτική του «διαίρει και βασίλευε».
Σε καμιά χώρα του κόσμου όμως, με δημοκρατικό πολίτευμα, δεν εφαρμόστηκε η αρχή αυτή. Αν για παράδειγμα εφαρμοζόταν στην ίδια τη Βρετανία, θα έπρεπε να υπήρχαν ξεχωριστά εκλογικά σώματα, ξεχωριστοί εκλογικοί κατάλογοι και εθνικοθρησκευτικές ποσοστώσεις για προτεστάντες, καθολικούς, Ιρλανδούς, Σκωτσέζους, κ.λπ. Και σήμερα θα προσθέταμε και τους μουσουλμάνους φυσικά.
Από τη δεκαετία του 1950 προτείνουν ήδη τη διχοτόμηση και ενθαρρύνουν την Τουρκία να υιοθετήσει αυτή την πολιτική. Η τουρκική πολιτική αξίωνε παλιότερα την επιστροφή της Κύπρου στην Τουρκία, στην οποία ανήκε έλεγαν δικαιωματικά, σε περίπτωση που θα την εγκατέλειπαν οι Βρετανοί. Αν και με τη συνθήκη της Λωζάνης η Τουρκία αποποιήθηκε των δικαιωμάτων της επί της Κύπρου, με την τριμερή διάσκεψη του Λονδίνου, του 1955, της αναγνωρίστηκαν δικαιώματα για την Κύπρο. Τα διχοτομικά βρετανικά σχέδια κατέληξαν στις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου.
Μετά την τουρκανταρσία του 1963, και κυρίως μετά την εισβολή του 1974, η Τουρκία απορρίπτει κάθε ιδέα διχοτόμησης και θέτει σε εφαρμογή τις εκθέσεις Νιχάτ Ερίμ της δεκαετίας του ’50 για επικυριαρχία και έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου. Η ελληνική πλευρά όμως ζει με ψευδαισθήσεις ότι η Τουρκία επιδιώκει τη διχοτόμηση. Αυτός ο πολιτικός λόγος ακούεται συχνά και στη Λευκωσία και στην Αθήνα. Απέκτησε δε επικαιρότητα τον τελευταίο καιρό με την πρόταση της Άγκυρας για δύο κράτη.
Η Άγκυρα όμως δεν προτείνει δύο ανεξάρτητα κράτη με διεθνή προσωπικότητα, αλλά δύο κράτη με συνομοσπονδιακό δεσμό και τουρκική επικυριαρχία επί ολόκληρης της Κύπρου μέσω των εγγυήσεων, της παρουσίας τουρκικών στρατευμάτων και της πολιτικής ισότητας. Αυτή είναι η έννοια και η ουσία της τουρκικής πρότασης για δύο κράτη στην Κύπρο. Όσοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για διχοτόμηση είτε είναι πολιτικά αφελείς, είτε χρησιμοποιούν την απειλή της διχοτόμησης για παραχωρήσεις στην Τουρκία και διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η μόνη διχοτόμηση που θα υπάρξει θα είναι είτε αυτή της ΔΔΟ, είτε αυτή της συνομοσπονδίας των δύο κρατών με την Τουρκία επικυρίαρχη σε ολόκληρη την Κύπρο.
Όπως το έχω ήδη αναλύσει παλιότερα από αυτήν εδώ τη στήλη, η Τουρκία ουδέποτε θα δεχόταν διχοτόμηση που θα επέτρεπε σε ένα ανεξάρτητο κράτος να απειλεί με συμμαχίες το μαλακό υπογάστριο της και να ανατρέπει τους σχεδιασμούς της στην Ανατολική Μεσόγειο. Άρα όταν ομιλεί για δύο κράτη δεν τα εννοεί με ξεχωριστή διεθνή προσωπικότητα, αναγνωρισμένα από τη διεθνή κοινότητα, αλλά στο πλαίσιο ενός συνομοσπονδιακού μορφώματος, μέσα από το οποίο θα της δίνεται δυνατότητα ελέγχου ολόκληρης της Κύπρου. Και το οποίο μόρφωμα θα οδηγήσει σε διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, του νόμιμου κράτους που αποτελεί εμπόδιο και τροχοπέδη στα σχέδιά της.
Επομένως η αναφορά σε δύο κράτη στην παρούσα συζήτηση είναι εννοιολογικά ψευδεπίγραφη! Και η αναφορά σε διχοτόμηση έχει νόημα μόνο σε σχέση με τη λύση που προωθείται είτε μέσω χαλαρής ομοσπονδίας -πατέντα Αναστασιάδη- είτε μέσω ΔΔΟ. Πρόκειται για ένα πολιτειακό κατασκεύασμα χωρίς μέλλον και χωρίς προοπτική το οποίον δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα ούτε των Ελλήνων ούτε των Τούρκων της Κύπρου. Εξυπηρετεί όμως, πολύ καλά, τα συμφέροντα της Τουρκίας και αυτά των Αγγλοαμερικανών και του ΝΑΤΟ. Άλλωστε, αν ένα τέτοιο πολιτειακό κατασκεύασμα παρουσιάζει κάτι το θετικό, γιατί δεν το εφαρμόζει η Τουρκία για τους Κούρδους, γιατί δεν το εφαρμόζει η Ισπανία για τους Βάσκους και τους Καταλανούς, γιατί δεν το εφαρμόζει η Γαλλία για τα έξι εκατομμύρια μουσουλμάνους, γιατί δεν το εφαρμόζει η ίδια η Βρετανία με τις πολλαπλές δικές της μειονότητες; Πουθενά στον κόσμο δεν συζητείται κάτι τέτοιο. Συζητείται όμως στην Κύπρο, ωσάν οι Κύπριοι να είναι πολίτες με ειδικές ανάγκες.
Συμπερασματικά, ένα διζωνικό κατασκεύασμα στην Κύπρο νομιμοποιεί τα αποτελέσματα της τουρκικής εισβολής, εξυπηρετεί τα μακροπρόθεσμα γεωπολιτικά συμφέροντα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, εξουδετερώνει την Ελλάδα από ένα ιστορικό χώρο με παρουσία αιώνων και διατηρεί άθικτη την αγγλοαμερικάνικη επικυριαρχία και αυτή του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Μην ξεχνούμε ότι κανείς δεν θίγει το καθεστώς των βρετανικών βάσεων στην Κύπρο, ως κυρίαρχου βρετανικού εδάφους!
Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019
stephanos.constantinides@gmail.com