Του Ανδρέα Πιμπίσιη, 12 Μαρτίου 2021
Οι διαφορές μεταξύ των μερών στο Κυπριακό είναι πάρα πολλές και η επίλυσή τους ποτέ δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Στα πολλά και διάφορα βαρίδια που τοποθετήθηκαν εκατέρωθεν στη διαδικασία του Κυπριακού ήρθε να προστεθεί ακόμα ένα, που καθημερινά γίνεται όλο και πιο έντονο. Ένας άξονας που θα μπορούσε να αποτελέσει καταλύτη λύσης του Κυπριακού, τείνει να εξελιχθεί (και πάλι) σε άξονα αντιπαράθεσης ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε καλώς εχόντων των πραγμάτων να αποτελούσε τον άξονα, ίσως και τη βάση λύσης του Κυπριακού προβλήματος. Προσφέρει όλα εκείνα τα εχέγγυα και τις ασφαλιστικές δικλίδες προκειμένου να διασφαλίσει την ομαλή και κανονική λειτουργία ενός κράτους. Από τα ζητήματα της καθημερινότητας έως και τα μεγάλα προβλήματα της οικονομίας. Εάν το δούμε και από τη σύντομη παρουσία της ΚΔ στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να έχουμε ήδη προσέξει πως δεν είναι και πολλά πράγματα που αφήνονται σε ένα κράτος για να αυτοδιαχειριστεί.
Εάν ο στόχος της λύσης του Κυπριακού είναι να συσταθεί ένα κανονικό κράτος που θα λειτουργεί ομαλά τότε δεν έπρεπε να συζητείται (για άλλη μια φορά) θέμα συμμετοχής της ΕΕ στη διαδικασία των συνομιλιών και ούτε να εκφράζονται αμφιβολίες ως προς τον ρόλο της. Αντίθετα, θα μπορούσε η ΕΕ να δώσει λύσεις σε πολλά ζητήματα που άπτονται της λειτουργικότητας ενός κράτους, ξεκαθαρίζοντας εξ υπαρχής τα δικά της προαπαιτούμενα. Αυτό μπορούσε να γίνει χρόνια πριν, αλλά δεν έγινε, γιατί στις Βρυξέλλες υπήρχε η τάση να θεωρείται το Κυπριακό ξένο για την ΕΕ ζήτημα.
Σήμερα, είναι εμφανής η ύπαρξη μιας ακόμα διάστασης ανάμεσα στις δύο πλευρές. Η μια πλευρά θεωρεί απαραίτητη την παρουσία και συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διαδικασία των συνομιλιών. Η άλλη πλευρά υποστηρίζει πως δεν έχει η ΕΕ άλλο ρόλο απ’ αυτόν του παρατηρητή γιατί δεν μπορεί να είναι αντικειμενική, λόγω Ελλάδας και Ελληνοκυπρίων. Ας μην μπούμε στη λογική του να κάτσουμε να συζητούμε πόσες φορές η ΕΕ λειτούργησε ετεροβαρώς υπέρ Ελλάδας και Κύπρου σε ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις τους με την Τουρκία.
Να πούμε μόλις δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της –κατά την τουρκική πλευρά– ετεροβαρούς στάσης της ΕΕ υπέρ Ελλήνων και Κυπρίων. Από το περασμένο καλοκαίρι Αθήνα και Λευκωσία προσπαθούν να πετύχουν μια καταδικαστική απόφαση σε βάρος της Τουρκίας για τις έκνομες ενέργειές της στην Ανατολική Μεσόγειο, άνευ ουσιαστικού αποτελέσματος. Από την εποχή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, αλλά και στη συνέχεια μετά την ένταξη, καταβλήθηκαν προσπάθειες ώστε η ΕΕ να έχει βάλει στον πίνακα απαιτήσεων από την Τουρκία τον τερματισμό κατοχής τμήματος της Κύπρου. Καμιά πίεση προς αυτή την κατεύθυνση.
Η τουρκοκυπριακή ηγεσία τονίζει μετά επιτάσεως την αντίθεσή της σε συμμετοχή της ΕΕ, η Τουρκία έχει την ίδια άποψη αλλά έχοντας κατά νουν το επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, είναι πιο προσεκτική στις διατυπώσεις της. Η Λευκωσία και η Αθήνα είναι κάθετα υπέρ της ευρωπαϊκής συμμετοχής και το δηλώνουν καθημερινά. Πέραν όμως αυτών των τεσσάρων υπάρχει το πέμπτο μέρος που είναι η Βρετανία συν τα Ηνωμένα Έθνη. Και εδώ καταγράφονται αντίθετες προσεγγίσεις.
Η Βρετανία δεν δείχνει να ευνοεί ιδιαιτέρως την εμπλοκή της ΕΕ στην όλη διαδικασία (ποτέ δεν ευνοούσε ευρωπαϊκή εμπλοκή πόσο δε σήμερα που είναι η ίδια εκτός) και ρίχνει βάρος στη δική της προσέγγιση και τις νέες ιδέες. Προσέγγιση που άρχισε να κερδίζει έδαφος, κυρίως στην τουρκοκυπριακή πλευρά. Προσέγγιση που δεν απέχει από τις συζητήσεις του παρελθόντος γύρω από το θέμα των παρεκκλίσεων.
Έχουμε και τον παράγοντα Ηνωμένα Έθνη που δείχνουν, σ’ αυτή τουλάχιστον τη φάση, να θεωρούν την ΕΕ ως παράγοντα που μπορεί να βοηθήσει την προσπάθειά τους για επίλυση του Κυπριακού παρά ως βαρίδι. Σ’ αυτό μπορεί να παίζει ρόλο και το γεγονός ότι ο νυν Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών γνωρίζει την ΕΕ.
Το γεγονός ότι και στη Νέα Υόρκη δεν βλέπουν το ρόλο της ΕΕ ως επιζήμιο στην όλη διαδικασία ενδεχομένως να προσφέρει και τη δυνατότητα στον ίδιο τον ΟΗΕ να καθορίσει το τοπίο και να επιβάλει μέσα από τη διαδικασία την ευρωπαϊκή παρουσία στη διαδικασία των συνομιλιών. Κι αυτό θα μπορεί να ξεκαθαρίσει κατά τη διαδικαστική συνάντηση της Γενεύης. Γιατί, τουλάχιστον από τα όσα δημοσίως λέγονται, στη Γενεύη μεταξύ 27 και 29 Απριλίου θα συζητηθούν διαδικαστικά ζητήματα και να αναζητηθεί συμφωνία για το πώς θα προχωρήσουν. Σ’ αυτό το τριήμερο μπορεί η ΕΕ να έχει κάποιο ρόλο να παίξει. Στη συνέχεια όμως επιβάλλεται να είναι παρούσα. Γιατί είναι η μόνη που μπορεί να διασφαλίσει ότι αυτό που θα προκύψει από τις διαπραγματεύσεις και τη λύση του Κυπριακού θα είναι ένα κανονικό και λειτουργικό ευρωπαϊκό κράτος, στην πράξη και όχι στα χαρτιά και τα λόγια.
bimbishis@phileleftheros.com