Του ΣΕΝΕΡ ΛΕΒΕΝΤ, 28/01/2021
Ο Sergio Vieira de Mello… Βραζιλιάνος. Ήταν ένας παλιός διπλωμάτης των Ηνωμένων Εθνών. Ξόδεψε για τα ΗΕ 33 χρόνια της ζωής του. Υπηρέτησε στις πιο κρίσιμες περιοχές του κόσμου. Στα πιο θερμά σημεία. Στον Λίβανο, στο Τιμόρ, στην Καμποτία, στη Γιουγκοσλαβία, στη Ρουάντα, στο Ιράκ. Ακόμα και στην Κύπρο. Ήρθε στο νησί για να προβεί σε εργασίες σε σχέση με τους πρόσφυγες μετά τον πόλεμο το 1974. Στη διπλωματική του σταδιοδρομία ανελίχθηκε μέχρι και το αξίωμα του βοηθού γενικού γραμματέα του ΟΗΕ. Το τελευταίο του πόστο ήταν στην Υπάτη Αρμοστεία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το 2003 ο Κόφι Ανάν τον διόρισε στην Ειδική Αντιπροσωπεία του ΟΗΕ στο Ιράκ. Και αυτό ήταν το τέλος του.
Ο Sergio, ο οποίος θεωρείτο ένας από τους πιο πετυχημένους διπλωμάτες των ΗΕ, σκοτώθηκε σε μια βομβιστική επίθεση που έγινε στα Γραφεία των ΗΕ στη Βαγδάτη στις 19 Αυγούστου 2003. Παρά το γεγονός ότι σώθηκε βαριά τραυματισμένος από την επίθεση, έμεινε κάτω από τα συντρίμμια και δεν κατέστη δυνατό να βγει από εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ενώ ήταν κάτω από τα συντρίμμια επιτεύχθηκε επικοινωνία μαζί του μέσω κινητού τηλεφώνου, όμως ήταν πολύ αργά όταν τον βρήκαν. Ήταν μόλις 55 χρόνων. Και ήταν ο πιο λαμπρός υποψήφιος για τη θέση του γ.γ. του ΟΗΕ. Ανακοινώθηκε ότι η βομβιστική επίθεση διενεργήθηκε εκ μέρους της Αλ Κάιντα. Όμως, όταν κοιτάξει κάποιος τις πραγματικότητες, δεν φαίνονται έτσι τα πράγματα. Οι ΗΠΑ εμφανίζονται πίσω από αυτό το έγκλημα στο οποίο ξεψύχησαν και άλλα μέλη του προσωπικού των ΗΕ μαζί με τον Sergio.
Είχε πολλά προβλήματα το έργο του Sergio στο Ιράκ. Το Ιράκ είχε περιέλθει υπό την κατοχή των ΗΠΑ, όμως εκείνος ήθελε να τερματιστεί μια ώρα αρχύτερα αυτή η κατοχή και να ομαλοποιηθούν όλα κάτω από τη νέα διοίκηση του Ιράκ. Για τον λόγο αυτόν δεν συμφωνούσε καθόλου με τον πρέσβη των ΗΠΑ. Δεν μπορούσε να αντέξει να βλέπει την τυραννία εκ μέρους των κατακτητών έναντι του ιρακινού λαού. Μια μέρα περιόδευε στη φυλακή Αμπού Γκράιμπ μαζί με τον πρέσβη των ΗΠΑ. Ήταν η κόλαση του Σαντάμ η Αμπού Γκράιμπ. Δεν είχαν τέλος τα βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονταν οι πολιτικοί κρατούμενοι εδώ κατά την περίοδο του Σαντάμ. Όμως, τώρα αυτή η φυλακή ήταν στα χέρια της Αμερικής και ετοιμαζόταν και εκείνη να τη χρησιμοποιήσει για βασανιστήρια. Ο Sergio αντιτάχθηκε σε αυτό. Όμως, ο πρέσβης των ΗΠΑ ήταν αποφασισμένος. «Αυτή η φυλακή είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Πρέπει να σπάσει η αντίσταση των Ιρακινών», είπε στον Sergio. Ξέρετε τι έκαναν αργότερα εκεί στους Ιρακινούς κρατούμενους. Το είδε όλος ο κόσμος. Καταγράφηκε με φωτογραφίες. Αυτά πέρασαν στην ιστορία των ΗΠΑ ως μια άλλη ντροπή.
Μετά την αμερικανική εισβολή, ο Sergio ήταν αποφασισμένος να υποβάλει έκθεση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για όλα όσα είδε και έζησε. «Ο κόσμος πρέπει να γνωρίζει αυτά που συμβαίνουν εδώ», έλεγε. «Τότε ξέχνα το Οβάλ Γραφείο Sergio», του είπε ο τότε βοηθός του στο Κέντρο των ΗΕ στο Ιράκ. Το Οβάλ Γραφείο ήταν το γνωστό γραφείο στον Λευκό Οίκο. Ήταν φανερό ότι δεν θα ήταν αρεστός στις ΗΠΑ μετά που θα υπέβαλλε την έκθεσή του στο Συμβούλιο Ασφαλείας και θα τις είχε κάνει αντίπαλό του. Σε αυτό το θέμα ο Sergio ήρθε σε αντιπαράθεση με τον πρέσβη των ΗΠΑ. «Είμαι διπλωμάτης του ΟΗΕ, δεν μπορείς να μου δίνεις οδηγίες», έλεγε στον πρέσβη. Συγκρούστηκαν σε μια τηλεφωνική συνομιλία. Λέχθηκαν σκληρές κουβέντες μεταξύ τους. Και σε αυτή τη συνομιλία ο Sergio διέπραξε το μεγαλύτερο λάθος της ζωής του λέγοντας στον πρέσβη τι θα έκανε. Ότι θα υπέβαλλε έκθεση στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Ο πρέσβης μόλις το άκουσε αυτό σταμάτησε το αυτοκίνητό του, κατέβηκε και του είπε να μην τολμήσει να το κάνει αυτό. Όμως δεν μπόρεσε να μεταπείσει τον Sergio.
Ο Sergio θα το ανακοίνωνε αυτό πρώτα με δημοσιογραφική διάσκεψη. Και την επόμενη μέρα υπήρχε μεγάλη κινητικότητα στα Γραφεία των ΗΕ στο Ιράκ. Ο Sergio ετοιμαζόταν για τη διάσκεψη Τύπου. Και ξαφνικά. Μια πολύ ισχυρή έκρηξη. Μετά όλα γύρω καπνός και στάχτη. Νεκροί. Τραυματίες. Και ο Sergio να μένει κάτω από τα συντρίμμια. Βρισκόταν ακόμα στη ζωή. Και θα μπορούσε να σωθεί. Όμως δεν βιάζονταν και πολύ για να τον σώσουν. Ήταν πλέον αργά όταν έφτασαν κοντά του.
Την περασμένη χρονιά γυρίστηκε μια ταινία για τον Sergio. Φαίνονται όλα ξεκάθαρα και σε αυτή την ταινία. Αφού παρακολούθησα την ταινία δεν μου απέμεινε καμία απολύτως αμφιβολία ότι οι ΗΠΑ έβγαλαν τον Sergio από τη μέση. Ο Αμερικανός πρέσβης στη Βαγδάτη έκανε αυτό που ήταν να κάνει όταν έμαθε ότι θα υπέβαλλε έκθεση στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Μαζί με το βαθύ κράτος. Μετά τη βομβιστική επίθεση κατά των γραφείων του, ο ΟΗΕ εγκατέλειψε το Ιράκ. Δεν απέμεινε κανένα εμπόδιο μπροστά στις ΗΠΑ.