Της Αντρούλας Ταραμουντά, 14 Μαρτίου 2021
Μέρα ευλογημένη, μέρα-σταθμός. Μέρα που καταγράφηκε με χρυσά γράμματα στη σύγχρονη κυπριακή ιστορία η 14η Μαρτίου 1957. Όταν ένας 18χρονος ύψωσε το ανάστημά του απέναντι στην πανίσχυρη βρετανική αυτοκρατορία, αγωνιζόμενος για το αυτονόητο, όταν συγκίνησε τον κόσμο πολύ πέρα από τα στενά πλαίσια ενός νησιού, ενδεχομένως άγνωστου… Αγέρωχος, περήφανος, δεν έκανε ούτε στιγμή πίσω… Το απόγευμα της προηγούμενης μέρας γράφει σε ένα κομμάτι χαρτί:« Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ‘ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα, τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί».
Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης οδηγήθηκε στην αγχόνη τις πρώτες πρωινές ώρες της 14ης Μαρτίου. Πριν από την έκδοση της απόφασης ο Άγγλος δικαστής τον ρώτησε αν είχε να δηλώσει κάτι. Ο Παλληκαρίδης απάντησε: «Γνωρίζω ότι θα μου επιβάλετε την ποινή του θανάτου. Εκείνο όμως το οποίο έχω να είπω είναι τούτο: Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος, όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτε άλλο».
Σημείο αναφοράς και το μήνυμά του προς τους συμμαθητές του στο Γυμνάσιο της Πάφου: «Παλιοί συμμαθηταί ! Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ. Θα πάρω μιαν ανηφοριά, θα πάρω μονοπάτια, να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά. Θ΄ αφήσω αδέλφια συγγενείς, τη μάνα, τον πατέρα μέσ’ τα λαγκάδια πέρα και στις βουνοπλαγιές…»
Ένας αμούστακος νέος σήκωσε στην πλάτη του όλο το μεγαλείο της φυλής. Χωρίς αναστολές, με απόλυτη καθαρότητα στόχων και σκοπών. Με πίστη στον αγώνα, τον οποίο τάχθηκε να υπηρετεί… Φωτεινό παράδειγμα γενιών και γενιών. Για όσους θέλουν να μαθαίνουν Ιστορία, για όσους έχουν αρχές και αξίες. Για όσους δεν απαξιώνουν και δεν λοιδορούν έναν αγώνα εναντίον της αποικιοκρατικής δύναμης που συνεχίζει να υπονομεύει την Κυπριακή Δημοκρατία…
Ο Βαγορής παρέμεινε μέχρι τέλους αγέρωχος, καθαρός, τιμημένος… Τιμημένοι θα είναι όσοι θυσιαστούν σε αυτό τον αγώνα, έλεγε στους συντρόφους του, στο κρησφύγετο του Δικώμου, ο σταυραετός του Πενταδακτύλου Κυριάκος Μάτσης. Την ώρα της κατήχησης το πιο λαμπρό ίσως μυαλό εκείνου του αγώνα προείδε τη φαγωμάρα που θ’ ακολουθούσε, όπως και τις κακοτοπιές που άφησαν πληγές ανοιχτές και μη ιάσιμες στο κορμί της Κύπρου…
Οι φάροι αυτοί της κυπριακής ιστορίας ενοχλούν σήμερα… Λίγοι τους θυμούνται έστω και μια φορά τον χρόνο, την ημέρα της θυσίας τους, και ακόμη πιο λίγοι τους αποδίδουν τις οφειλόμενες τιμές. Αυτή η Πολιτεία, που οφείλει την ύπαρξή της στις θυσίες αγνών αγωνιστών, δεν φρόντισε να γνωρίζουν οι νέες γενιές και να παίρνουν μαθήματα από τα διδάγματα του αντιαποικιακού αγώνα… Τα Φυλακισμένα Μνήματα στις Κεντρικές Φυλακές στη Λευκωσία δεν έγιναν χώρος προσκυνήματος αφού δεκάδες χρόνια μετά δεν είναι εύκολα προσβάσιμα για επισκέψεις… Μήπως η Πολιτεία έστω και σήμερα να διαχωρίσει τον χώρο από τις Φυλακές και να υιοθετήσει νέο κώδικα και ωράριο επισκέψεων, γιατί αυτό απαιτεί το χρέος προς τον Βαγορή, τον Μάτση, τον Αυξεντίου, τον Καραολή;